آرى ! خداخواهان ، از لذّت «جنّة اللّقاء» ، بهره مند مى شوند و لذّت خدايابى را با هيچ لذّتى همبَر نمى دانند:

جنّت آن خواهد كه جز جنّت نيافت
نور جنّت آفرين ، بر وى نتافت .
در روايتى آمده كه امام صادق عليه السلام ، پرستش بندگان خدا را به سه مرتبه ، تقسيم مى فرمايد : گروهى ، آزمندان اند كه حرصِ بهشت ، آنان را به عبادت ، وا داشته است ؛ و گروهى كه از وحشت دوزخ ، به پرستش مى پردازند ؛ و عبادتِ «بزرگواران» كه به «عِبادة الكِرام» ، شهرت دارد .
امام صادق عليه السلام در ادامه مى فرمايد :
وَلكِنِّي أعبُدُهُ حُبَّا لَهُ عز و جل فَتِلْكَ عِبادَةُ الكِرامُ .^۱امّا من ، خداى عز و جل را به خاطر محبّت به او عبادت مى كنم ، و اين ، عبادت كريمان است .
آرى ! كريمان و آزادگان، خدا را مى پرستند ؛ زيرا به او عشق مى ورزند و محبّت معشوق ، آنان را به خضوع ، وا داشته است .

بذل جان براى رهايى انسان

زيارت اربعين ، روايتى است كه از امام صادق عليه السلام ، نقل شده است . در اين زيارت نامه ، فلسفه شهادت سيّدالشهدا عليه السلام ، چنين تبيين شده است :
وَ بَذَلَ مُهجَتَهُ فيكَ لَيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الجَهالَةِ وَ حَيرَةِ الضَّلالَةِ .^۲و خونش را در راه تو داد تا بندگانت را از جهالت و حيرت گم راهى بِرَهاند .
اين سخن ، در واقع ، فلسفه جانبازى همه اهل بيت عليهم السلام است . آنان ، جان خود را در راه خدا بذل كرده اند ، چنان كه از امام حسن عليه السلام روايت شده كه فرمود :
ما مِنّا إلّا مَقْتُولٌ أو مَسْمُومٌ .^۳هيچ يك از ما نيست ، مگر آن كه كُشته مى شود يا مسموم .

برخى گفته اند : اگر كسى پول حج را به كسى بذل كند ، حج بر او واجب مى شود ؛ چون بذل ، اِباحه به حساب مى آيد و اِباحه ، نياز به قبول طرف مقابل ندارد ؛ ولى اگر هبه كرد و بخشيد ، فرد مى تواند آن را قبول نكند .

بذل جان ، نه بخشش آن!

اهل بيت عليهم السلام ، به ما ياد داده اند كه در زيارت آنها بگوييم : شما جان هاى خود را در راه خدا ، «بذل» كرديد ، نه «هِبِه» براى همين آمده است : «بَذَلْتُم» ، نه «وَهَبْتُم» ؛ چون آنان ، چيزى را كه در راه خدا مى دهند ، هر چند جانشان باشد ، مهم تلقّى نمى كنند . در واقع ، امام ، جان خود را در برابر خدا ، هيچ مى داند و به راحتى از جان خويش براى خشنودى او مى گذرد .

بذل جان در برابر رضوان الهى

اهل بيت عليهم السلام ، از جان خويش مى گذرند ، امّا بهاىِ جانِ عزّتمند آنان ، رهايى از دوزخ و يا ورود به بهشت بَرين نيست. آنان ، به راحتى جان فشانى مى كنند ؛ زيرا آنچه مى يابند ، بسيار ارزشمندتر از نعمت هاى بهشتى است. قرآن كريم ، پس از آن كه نعمت هاى بهشت را بر مى شمارد ، پاداش فراترى را هم براى برگزيدگان ، توصيف مى كند و مى فرمايد:
«وَرِضْوَ نٌ مِّنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذَ لِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ .^۱و خشنودى خدا ، از همه برتر است . اين است رستگارى بزرگ » .
همچنين اين آيه ، در باره چگونگى جانبازى اهل بيت عليهم السلام است كه :
«وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِى نَفْسَهُ ابْتِغَآءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوف بِالْعِبَادِ .^۲و از ميان مردم ، كسى است كه جان خود را براى طلب خشنودى خدا مى فروشد ، و خدا نسبت به [ اين ]بندگان ، مهربان است» .