[ فضليت ترك گناه و توبه از آن ]

وَ إيّاكُمْ وَ الإْصْرَارَ عَلَى شَى ءٍ مِمَّا حَرَّمَ اللّه ُ فِى ظَهْرِ القُرآنِ وَ بَطْنِهِ ، وَ قَدْ قَالَ اللّه ُ تَعالَى :«وَلَمْ يُصِرُّواْ عَلَى مَا فَعَلُواْ وَهُمْ يَعْلَمُونَ»^۱إلَى ههُنَا رِوَايَةُ الْقَاسِمِ بْنِ الرَّبِيعِ .
و حذر كنيد از اصرار نمودن بر چيزى از آنچه خداى تعالى ، حرام نموده ، خواه در ظاهر قرآن حرام شده باشد (به آيات ظاهرة الدّلاله كه بسيارى از مردم ، توانند فهميد) ، و خواه در باطن قرآن حرام شده باشد (به آياتى كه تأويل آن را به غير راسخون در علم ـ كه عبارت از ائمّه معصومين عليهم السلام است ـ ، ديگرى نتواند فهميد و حرمت آنها بر مردم ، از احاديث اهل بيت عليهم السلام ظاهر مى شود) . و به تحقيق كه حق تعالى ، (در وصف جمعى از اهل ايمان ) فرمود :«وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَاحِشَةً أَوْظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ ذَكَرُواْ اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ وَمَن يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَا اللَّهُ وَلَمْ يُصِرُّواْ عَلَى مَا فَعَلُواْ وَهُمْ يَعْلَمُونَ ». و ترجمه ظاهرش آن است كه : «آن جماعتى كه هر گاه ، معصيتى رسوا از ايشان سر زند يا ظلمى بر نفس خود كنند ، خدا را ياد كنند و از براى گناهان خود ، استغفار كنند . و كيست كه بيامرزد گناهان را ، به غير خداى تعالى ؟ و اصرار نكنند بر آنچه كرده اند ، در حالتى كه عالم شدند به آن كه آنچه كرده اند» ، مخالفِ رضاى الهى و از جمله معاصى است .
تا اين جا ، روايت قاسم بن ربيع است و تتمّه اى كه بعد از اين مذكور مى شود ، از روايت اسماعيل بن جابر است .
يَعْنِى الْمُؤْمِنِينَ قَبْلَكُمْ إذَا نَسُوا شَيْئاً مِمَّا اشْتَرَطَ اللّه ُ فِى كِتَابِهِ ، عَرَفُوا أنَّهُمْ قَدْ عَصَوُا اللّه َ فِى تَرْكِهِمْ ذلِكَ الشَّىْ ءَ ، فَاسْتَغْفَرُوا وَ لَمْ يَعُودُوا إلَى تَرْكِهِ ، فَذلِكَ مَعْنَى قَوْلِ اللّه ِ تَعَالَى :«وَلَمْ يُصِرُّواْ عَلَى مَا فَعَلُواْ وَهُمْ يَعْلَمُونَ ».
يعنى جمعى از مؤمنان^۲پيش از شما ، هر گاه فراموش مى كردند چيزى را از آنچه خداى تعالى در كتاب خود شرط كرده ، مى دانستند كه ايشان ، عصيان الهى كرده اند در آن كه آن چيز را ترك كرده اند . پس استغفار مى كردند و ديگر ، تركِ آن كار نمى كردند . پس اين است معنى قول الهى كه فرموده : ايشان ، اصرار نمى كردند بر آنچه كرده بودند ، در حالتى كه عالم مى شدند به آن كه عصيان كرده اند .
و ظاهر آن است كه لفظ «نسيان» در اين ^۳
حديث شريف ، كنايه از ترك باشد و چون غالب اوقات ، شيطان و هواى نفسانى در وقت معصيت ، آدمى را از ياد الهى و ملاحظه عظمت و جلال او غافل مى سازند ، از اين جهت ، از ترك اطاعت ، به لفظ «نسيان» تعبير شده باشد و «علم» ، عبارت از باز آمدن از حالت غفلت و نادانى باشد . و اين كلام ، متضمّن نهى از اصرار و تحريص بر توبه است و معنى اصرار ، قبل از اين در مبحث «كبائر» ، مذكور شد .