احتمال بدا در نشانه های ظهور

بدا ، يكى از اعتقادات شيعه است بدان معنا كه خداوند، تغييراتى را در برخى امور ايجاد مى كند كه تصوّر ما بر قطعى بودن آنهاست. در واقع، تغييرى در علم الهى به وجود نمى آيد؛ بلكه تغيير در اطلاع ما از آنچه قبلاً خبر داده شده، ايجاد مى شود. پس بدا ، به معناى آشكار شدن بعد از خفاست.[۱]

در موضوع علائم ظهور، احاديثى داريم كه مى گويند ممكن است حتّى در باره مهم ترين نشانه ها هم بدا پيش آيد. ابوهاشم جعفرى، يار ديرين چند امام آخر مى گويد : نزد امام جواد(ع) از سفيانى و حتمى بودن خروج او سخن به ميان آمد. گفتم : آيا ممكن است در امر حتمى، بدا پيش آيد؟ فرمود : «آرى». گفتم: مى ترسم در باره قائم هم بدا حاصل شود. فرمود : «نه! قائم، وعده الهى است و در آن، تخلّف نمى شود».[۲]

اين حديث با آنچه در قرآن آمده است كه: «خداوند براى هر امرى زمانى مقرر كرده و هر چه را بخواهد، محو مى كند يا برقرار مى سازد و حكم اصلى نزد اوست»[۳]سازگار و موافق است؛ چه آن كه حكم محو و اثبات براى همه حوادثى كه زمان بردارند، عموميت دارد و اين حوادث، عبارت اند از: همه آنچه در آسمان ها و زمين و ما بين آنها هست.[۴]