شيخ كلينی تفكر اسلامی را متحول كرد

به گزارش راوی، علی لاريجانی عصر روزپنجشنبه در كنگره بين المللی بزرگداشت شيخ كلينی (ره) در تالار شيخ صدوق آستان مقدس حضرت عبدالعظيم (ع) با اشاره به توجه مرحوم شيخ كلينی(ره) به باب عقل در كتاب كافی افزود: مشرب علمای شيعه و همچنين در سنت اسلامی همواره در تاريخ توجه به عقل و وحی بوده است كه مرحوم كلينی (ره) در باب نخست كتاب كافی به آن پرداخته و آن را كليدی برای فهم متون حديث دانسته است.
رييس مجلس شورای اسلامی با بيان اينكه در تفكر شيعه همواره جايگاه عقل مشخص بوده است گفت:اين الگو گيری از تفكر برجسته شيعه است كه متفكرين اسلامی در فهم احاديث از عقل بهره برده اند.
لاريجانی افزود: استفاده از عقل و وحی و رابطه آنها با يكديگر هم در سنت اسلامی و هم در غرب مجادلات زيادی از ديرباز داشته است كه بايد به اين مقوله مهم به درستی پرداخت.
وی ادامه داد: تفكر علمای شيعه در حوزه فقه بر ۴ اصل قرآن، سنت (روايات)، عقل و اجماع استوار است اما از اين ميان علمان شيعی عقل را كليد كار می‌داند و تفكر شيعه بر اين اصل بوده كه اگر می‌خواهيم به انزل الله برسيم عقل از نظر طريقت و فهم موضوع اهميت فراوان دارد.
رئيس مجلس شورای اسلامی با تأكيد براينكه عدم توجه به محور تفكر شيعه از خلاهای امروز است، اظهار داشت: آنچه ما در باب عقل می‌گويم در منظومه خاص معرفتی معنای خاص خود را دارد و به اين معنا است كه عقل مفيد يقين و مقوله به تشكيك است.
وی ادامه داد: آنجا كه در فلسفه از عقل سخن می‌گويم پای برهان به ميان می‌آيد و عقل و برهان در فلسفه يكی است و استفاده از عقل در كلام و فلسفه به معنای آن است كه مبادی ديگری را در نظر گرفته و عقل را درون آن معنا می‌كنيم.
«عقل در رياضيات با عقل در فلسفه و فقه گرچه هر دو برهان هستند و از نظر يقين‌آوری يكسان تلقی می‌شوند اما در مبادی و اصول تفاوت دارند و در علم تجربی نيز با مبادی ديگری از عقل استفاده می‌كنيم و در كلام نيز در جستجوی آن هستيم كه تفكرات دينی را به صورت عقلانی تعريف كنيم»
رئيس مجلس شورای اسلامی با بيان اينكه استفاده صحيح از عقل در حوزه‌های مختلف توسط متفكران شيعه يك حركت بديع و جانمايی درست است و مانع از خلط حوزه‌ها می‌شود اظهار داشت: آنجا كه می‌خواهيم از تفكر وحيانی استفاده كنيم نمی‌‌توانيم از استقرا بهره بريم و استفاده متفكران اسلامی از عقل حتی در فهم حديث نقطه برجسته تفكر شيعی است.
لاريجانی افزود: اينكه برخی متفكران اسلامی مانند سلفی‌ها و وهابيون نمی‌توانند جايگاه درست عقل را تشكيل دهند و به سطحی‌نگری و كج‌راهه می‌روند به خاطر اين است كه نتوانستند مانند متفكران شيعه جای عقل را به درستی تنظيم كنند.
وی همچنين كسانی كه تصور می‌كنند تعاملات صرف فلسفی انسان را از وحی بی‌نياز می‌كند را نيز دچار اشتباه دانست و گفت:‌ متفكران شيعه در هر حوزه از عقل با متدولوژی خود استفاده می‌كنند و برای وحی نيز جايگاه ويژه قائل هستند.
رئيس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اين متدولوژی كه در هر ساحت از عقل به جای خود استفاده كنيم امر برازنده‌ای كه برای دنيای امروز گيرايی دارد و بايد اين موضوع را به درستی تبيين كنيم.
لاريجانی افزود: اصراری در خارج از كشور در صحنه بين‌المللی وجود دارد كه از اسلام قرائت متعارف را به عنوان نماد فهم اسلامی می‌شناسند و كمتر در باب تفكر شيعه و نحوه استخدام عقل می‌دانند و شناسندن تفكر شيعه به جهانيان وظيفه ماست.
وی ادامه داد: اينكه كلينی باب نخست آثار خود را كتاب «عقل و جهل»‌ قرار داد و با تنظيم اين رابطه به سراغ ساير مقوله‌ها رفت گرچه حركت نمادين بود اما نبايد اقدام وی را صرفاً نمادين دانست. كليد فهم بسياری از مسائل اسلامی حتی با رويكرد روايی درك جايگاه عقل در نظام دينی ما است.
رئيس مجلس هشتم گفت: برای دريافت دقيق سلسله حديث و فهم آن بايد از عقل استفاده كنيم و تحقيق و كنكاش در حديث بايد با مسلح شدن به نگاه عقلانی صورت گيرد.
لاريجانی تصريح كرد:هرچه جايگاه عقل و تفكرشيعه روشنگر باشد، متفكرين معرفی دقيق تری از شيعه خواهند داشت.
وی در بخشی ديگر از سخنانش ،تفكرو آثار برخی از فلاسفه يونان را نگاه توحيدی دانست و گفت:از اينكه عده ای می گو يند آثار و تفكر فلاسفه غرب نگاه زندگی محور بوده غلط است زيرا در آثار خيلی از آنان نگاه توحيدی ديده می شود.
لاريجانی افزود: برخورداری از ورزيدگی عقلانی به ما در برداشت دقيق‌تر حديث كمك می‌كند. وی در پايان خاطرنشان كرد:‌ در دنيای امروز كه درگيری دين و عقل به لبه تيز رسيده تبيين جايگاه عقل در تفكر شيعه هم برای روشن‌گری متفكران و هم برای معرفی دقيقتر تفكر شيعی ضروری است كه انتظار می‌رود كنگره بزرگداشت كلينی منتهی به اين حركت شود.