کتاب «تاریخ و سیره حضرت زهرا(س)» نوشته حجت‌الاسلام محمدجواد یاوری با رویکردی جامع، زندگی، سیره و سبک زندگی آن حضرت را در ۱۵ درس ترسیم کرده و به‌عنوان درسنامه‌ای آموزشی برای طلاب و پژوهشگران حوزه منتشر شده است.
یکی از کتب منتشر شده پیرامون شخصیت و سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا(س)، کتاب «تاریخ و سیره حضرت زهرا(س)» نوشته حجت‌الاسلام و المسلمین محمدجواد یاوری؛ استاد حوزه و دانشگاه است؛ این کتاب از سوی انتشارات جامعه‌الزهرا(س) منتشر شده است، همچنین مریم مشایخی، مدرس و پژوهشگر حوزه علمیه خواهران این کتاب را برای تدریس به صورت درسنامه تدوین کرده است تا طالبان علوم دینی از چشمه فضائل و زندگانی آن حضرت بهره ببرند.
خبرنگار ایکنا در ایام فاطمیه در گفت‌وگو با نویسنده این اثر و تدوینگر متن درسی آن به معرفی این اثر ارزشمند پرداخته است.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمدجواد یاوری در گفت‌وگو با ایکنا در این باره، گفت: در مورد تاریخ و سیره حضرت زهرا(س) کتب زیادی در دوره‌های گذشته، میانی و معاصر از سوی علمای شیعه و اهل سنت با رویکرد تاریخی و روایی نوشته شده است. مرحوم علامه مجلسی یکی از مجلدات خود را به حضرت زهرا(س) اختصاص داده و تلاش کرده است تا تمامی روایات مرتبط با آن حضرت را جمع‌آوری کند.
وی افزود: اکثر کتب معاصری که نوشته می‌شود مبتنی بر همین نوشته‌های علامه مجلسی است که دسته‌بندی و موضوع‌بندی شده است. بنده دنبال این بودم که ترسیم کاملی از زندگانی حضرت زهرا(س) ارائه کنم که ضمن داشتن یک الگوی مناسب برای جامعه شیعی امروز، به همه ابعاد زندگی امروز معاصر ما نیز توجه کرده باشد؛ لذا در دو محور تاریخ و سیره مطالب را تنظیم کردم تا جامع و کامل باشد و از طرفی ضمن الگو بودن بتواند به شبهات مردم نیز پاسخ دهد.
یاوری بیان کرد: نکته دیگر اینکه روایاتی انتخاب شدند که از حیث دلالی و سندی قابل اعتماد و متقن باشد؛ لذا اخبار جعلی و غیرقابل اثبات که در محتوای آن هم ایراد وجود داشت کنار گذاشته شد. اگر خواننده ببیند برخی روایات و گزارشات در کتاب نیست نباید این تصور ایجاد شود که کتاب ناقص است بلکه توضیحات مرتبط در ابتدای کتاب و در مقدمه بیان شده است.
استاد جامعه الزهرا(س)، اظهار کرد: با کنار گذاشتن روایات ضعیف و نادرست تلاش کردم تا به شبهات مرتبط نیز پاسخ بدهم؛ لذا کتابی با عنوان تاریخ و سیره حضرت زهرا(س) تدوین شد و در بحث تاریخی هر کجا گزاره‌های تاریخی بود آورده شد.
تلاش برای اتقان و استناد دقیق
وی افزود: در بحث سیره نیز تلاش کردم تا سیره اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، روابط اجتماعی و حتی سبک زندگی آن حضرت را ترسیم و بیان کنیم، لذا در هر بخش سعی شد مطالب به صورت مستند ارائه شود؛ مثلا در سیره سیاسی، مبتنی بر حاکمیت خداوند، پیامبر و حاکمیت اهل بیت(ع) و مشروعیت امیرمؤمنان(ع) از این جهت که منصوب خدا هستند و اینکه حکومت باید مشروع باشد و در برابر حکومت جور باید ایستاد، مورد توجه قرار گرفته است.
یاوری بیان کرد: در بحث سیره اقتصادی، فعالیت‌های آن حضرت مانند کارهای در منزل، مزرعه، کشاورزی و مدیریت باغ فدک در زمانی که هنوز غصب نشده بود و ...؛ در حوزه مسائل اجتماعی، روابط و تعامل با مردم و حضور در بین مردم و شرکت در مجالس مردم مانند؛ عزا و عروسی و ... نکات برجسته سیره اجتماعی آن حضرت مورد بحث قر ار گرفته است.
عضو هیئت علمی جامعه الزهرا(س)، اضافه کرد: در سیره علمی نیز به مطالبی چون؛ بیان روایت و شاگردپروری و ... توجه شده است. در سبک زندگی، از خوراک، پوشاک، زینت، آراستگی، مسکن و عبادت در خانه، نهاد خانواده و نحوه ارتباط با فرزندان و همسر و پدر و ... مفصلا بحث شده است.
وی در پایان با بیان اینکه این کتاب، متن درسی این مرکز حوزوی و برخی مراکز حوزوی غیر از جامعه الزهرا(س)هم شده است، تأکید کرد: روایاتی استخراج شده است که در کتب معاصر کمتر مورد توجه بوده است و ترسیمی با زبان و ادبیات ساده و روان از زندگانی آن حضرت ارائه شده است؛ این کتاب توسط جامعه الزهرا(س) به چاپ رسیده است.
تدریس زندگانی حضرت زهرا(س) در قالب ۱۵ درس
در ادامه مریم مشایخی؛ تدوین‌کننده درسنامه کتاب تاریخ و سیره حضرت زهرا(س) به ایکنا گفت: این کتاب شامل ۱۵ درس می‌شود که در درس اول تا سوم نویسنده، حضرت زهرا(س) را معرفی کرده‌اند. از درس چهارم تا دهم به تاریخ زندگانی آن حضرت اشاره داشته‌اند و در دروس ۱۱ تا ۱۳ در مورد سیره آن حضرت و در دو درس آخر هم سبک زندگانی حضرت زهرا(س) بیان شده است.
وی اضافه کرد: در مورد تفاوت سیره و سبک زندگی نیز در کتاب صحبت شده است؛ در درس اول، معرفی اجمالی حضرت زهرا(س) از نام‌ها، لقب‌ها، والدین و فرزندان و .... بیان شده است؛ درس دوم نیز در مورد منزلت آن حضرت در قرآن، نزد پیامبر(ص) و ائمه(ع) و صحابه است.
مشایخی با بیان اینکه درس سوم، مقام و کرامات حضرت زهرا(س) مانند علم و عصمت و کرامات مورد توجه بوده است، ادامه داد: از درس چهارم تا دهم هم به تولد و ازدواج، بعد از ازدواج تا رحلت پیامبر(ص) و غصب خلافت و مقاومت حضرت برای پس گرفتن خلافت و اموال غصب شده اختصاص دارد؛ درس نهم در مورد هجوم دوم به منزل حضرت زهرا(س) و درس دهم هم وصیتنامه و خاکسپاری و ... است.
وی بیان کرد: در درس ۱۱، ۱۲ و ۱۳ سیره عبادی، معنوی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مورد بحث قرار گرفته است. دروس ۱۴ و ۱۵ نیز در مورد سبک زندگی حضرت در پوشاک و تغذیه، روابط خانوادگی، تدبیر منزل و تربیت و ... است.
تدوین‌کننده درسنامه کتاب تاریخ و سیره زندگی حضرت زهرا(س)، اظهار کرد: حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) در منزل تقسیم کار کرده بودند و البته با این وجود، همکاری بین آنان وجود داشت، یعنی اگر امیرمؤمنان(ع) به علت مشغولیت در جنگ و ... به انجام برخی فعالیت‌ها نمی‌رسیدند حضرت زهرا(س) بخشی از مسئولیت‌های امیرمؤمنان(ع) مانند آب گرفتن از چاه و ... را نیز بر عهده می‌گرفتند و برعکس. غیر از تقسیم کار که مؤلفه اول تدبیر منزل است، همکاری و همدلی نیز بین آنان وجود داشت.
تربیت فرزندان در زیر سایه پیامبر(ص)
مدرس و پژوهشگر حوزه خواهران، تصریح کرد: در بحث تریبت کودک نیز آن چیزی که در کتاب مورد تأکید است؛ اینکه آن بزرگواران فرزندانشان را در زیر سایه رسول‌الله(ص) قرار می‌دادند، مثلا از حسنین(ع) می‌خواستند تا به مسجد بروند و سخنان پیامبر(ص) را بشنوند و برای آن حضرت بازگو کنند و این الگو برای ما هم هست.
وی افزود: شایسته است که بحث تربیت فرزندان و تدبیر منزل را به فعالیت سیاسی و فرهنگی حضرت ربط دهیم؛ حضرت فاطمه(س) با اینکه امور منزل و تربیت فرزندان را داشتند، از امور اجتماعی غافل نبودند و کارهایی که در حیطه وظایف زنانه بود انجام می‌دادند.
مشایخی اظهار کرد: وقتی خلافت از امیرمؤمنان(ع) و اموال ایشان مانند فدک غصب شد به خیابان آمدند و نگفتند بهتر این است که من نامحرمی را نبینم و نامحرمی هم مرا نبیند؛ لذا به درب منازل مهاجرین و انصار رفتند تا یادآور خلافت علی(ع) باشند.
وی با بیان اینکه این فعالیت، همان الگوی سومی است که رهبر انقلاب بر آن تأکید دارند و اینکه زنان در حین حضور در عرصه خانواده و تربیت فرزند، در عرصه اجتماعی نیز فعال باشند، تأکید کرد: حتی حضرت برای اینکه هزینه‌های منزل کم شود به بافتن لباس و ریسندگی اشتغال داشتند اما هیچکدام، مانع از حضور اجتماعی و نقش‌آفرینی ایشان در تحقق توحید در عرصه اجتماعی نبود.
مشایخی در پایان به همه علاقه‌مندان توصیه کرد این کتاب مفید را مطالعه کنند.
