رئیس پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی پژوهشگاه قرآن و حدیث، با بیان اینکه سهولت در ارتباط از جمله نتایج خوش‌خلقی است، تصریح کرد: در روابط اجتماعی نیاز به سهولت در ارتباط داریم و روایات نیز بر آن تأکید دارد و حسن خلق واجد این ویژگی است؛ نتیجه دیگر حسن خلق از نظر اسلام نیز زیبایی و زینت در روابط است، یعنی نه تنها سهولت و وسعت ایجاد می‌کند، بلکه به روابط زیبایی می‌بخشد.
حجت‌الاسلام و المسلمین عباس پسندیده، رئیس پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی پژوهشگاه قرآن و حدیث، ۲۲ مهرماه در نشست علمی «فضیلت خوش‌اخلاقی از منظر اسلامی» از سلسله نشست‌های دومین همایش بین‌المللی مطالعات تطبیقی اخلاق در اسلام و مسیحیت، با بیان اینکه اخلاق می‌تواند نقطه مشترک ادیان باشد تا بر این محور با هم گفت‌وگو کنند، گفت: این نوع همکاری‌ها می‌تواند منجر به نجات اخلاق در دنیا شود، زیرا اخلاق در دنیا نامناسب و رو به مرگ است.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به قدرت مفهوم‌سازی ادیان، افزود: مفهوم‌پردازی یعنی اینکه ادیان ادبیاتی را خلق و نشر می‌دهند؛ مثلا در اسلام مفهومی به نام مکارم اخلاق وجود دارد که در ادبیات مسیحیت وجود ندارد. حسن خلق یک اصطلاح است که از نظر روایات به این معنا نیست که همه فضایل اخلاقی، حسن خلق باشد.
پسندیده با بیان اینکه تصور می‌کنیم تولید علم از منابع اسلامی به معنای دور ریختن تجارب دیگران است، گفت: همه ما دینداران می‌توانیم به تولید دانش کمک کنیم؛ حسن خلق یکی از نقاط مغفول است؛ در حالی که یکی از نتایج خوش‌اخلاقی، توسعه فضای ارتباطی بین افراد است. همه تجربه کرده‌ایم گاهی با برخی افراد گویی در زندان به سر می‌بریم اما وقتی با عده‌ای از افراد تعامل داریم، احساس نشاط داریم.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه سهولت در ارتباط از جمله نتایج خوش‌خلقی است، تصریح کرد: در روابط اجتماعی نیاز به سهولت در ارتباط داریم و روایات نیز بر آن تأکید دارد و حسن خلق واجد این ویژگی است؛ نتیجه دیگر حسن خلق از نظر اسلام نیز زیبایی و زینت در روابط است، یعنی نه تنها سهولت و وسعت ایجاد می‌کند، بلکه به روابط زیبایی می‌بخشد.
پسندیده با اشاره به اینکه ما همیشه از خوش‌اخلاقی و نتایج آن سخن می‌گوییم و داستان سعد بن معاذ و نتیجه بدخلقی او در فشار قبر را بیان می‌کنیم اما کمتر از مصادیق آن سخن می‌گوییم، اظهار کرد: در روایات، مصادیق متعددی وجود دارد از جمله الفت‌گیری و الفت‌پذیری؛ این چرخه، زمانی سالم است که طرفین الفت‌پذیری و الفت‌گیری داشته باشند. مسئله دیگر انعطاف‌پذیری و نرم‌خویی است که در فرهنگ اسلامی رفق و مدارا از آن یاد می‌شود؛ البته رفق، همراهی در شرایط عادی است و مدارا زمانی است که مخالفت اندکی ولو در حد سلیقه بین طرفین وجود دارد. مؤلفه دیگر حسن خلق هم خوش‌گویی و سخن خوب گفتن و خوب سخن گفتن است. چهره انسان قبل از سخن گفتن مشخص است که طالب طرف مقابل است یا خیر، که از آن تعبیر به گشاده‌رویی یا طلاقه الوجه می‌شود.
شوخ‌طبعی از مصادیق خوش‌اخلاقی
رئیس پژوهشکده اخلاق و روان‌شناسی پژوهشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه شوخ‌طبعی از دیگر ویژگی‌های مؤمن است، اضافه کرد: شوخ طبعی باعث شاد کردن دیگران می‌شود و از مسائل مهم در روابط اجتماعی است؛ در روایت داریم که اگر دنیا موافق یا مخالف تو بود، نباید خلق تو با دیگران تغییر کند. مسئله دیگر، مهار خشم در تعامل با دیگران است.
وی افزود: روایتی در مورد انصاف داریم که آن نیز از مصادیق حسن خلق است. انصاف یعنی، دیگری و خود را دو نیمه سیب بدانیم و هر چه برای خود می‌پسندیم برای دیگران هم بپسندیم.
پسندیده در پایان گفت: اگر صدا، آهنگ خوش و محتوای خوب داشته باشد بر مخاطب اثر می‌گذارد و طلاقه الوجه و چهره خوش از جهت بینایی و انصاف از نگاه انتظارات بر دیگران مؤثر خواهد بود، زیرا تفوق و برتری را در روابط اجتماعی از بین می‌برد. در مجموع آنچه مهم است اینکه در معارف اسلامی، نگاه فقط فضیلت‌‌مدارانه تغییر کند و رویکرد زندگی‌ساز و کارکردگرایی هم اعمال شود.
