عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی گفت: منتظران باید علاوه بر ارتباط قلبی، ارتباط معرفتی نیز با امام زمان(عج) برقرار کنند تا از باورهای مهدوی خود محافظت کنند. این صیانت به این معناست که معرفت خود را به امام حاضر ارتقا دهیم و کاستی‌ها و خلأهای معرفتی را اصلاح کنیم.
نهم ربیع‌الاول، تنها فرخنده روزی از تقویم نیست بلکه نقطه عطفی در تاریخ الهی و آغاز مأموریت جهانی امام زمان(عج) برای برقراری عدل در سراسر عالم است. در عصر غیبت، ظهور تنها یک امید معنوی نیست بلکه مأموریتی پویا و عملی برای جامعه شیعی است که افراد را به آمادگی فردی و اجتماعی دعوت می‌کند.
آماده شدن برای ظهور، فراتر از مراسم و عبادات سنتی، نیازمند ارتباط قلبی و معرفتی عمیق با امام زمان(عج)، تقویت امید صادق تمدنی و حرکت به سوی جامعه‌ای است که خود را زمینه‌ساز عصر جهانی عدل می‌داند، اما برای تحقق ظهور آخرین منجی عالم، شیعیان چه وظایف فردی یا اجتماعی را بر عهده دارند؟
در ادامه، برای یافتن پاسخ به این پرسش با یکی از پژوهشگران حوزه مهدویت، حجت‌الاسلام والمسلمین امیرمحسن عرفان، عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن‌را در ادامه می‌خوانیم:
ایکنا- چرا نهم ربیع‌الاول در منابع شیعی حائز اهمیت است؟
گرامیداشت نهم ربیع‌الاول، نه تنها یک مناسبت تاریخی، بلکه آغاز مأموریت بزرگ حضرت بقیةالله‌الأعظم(عج) به‌عنوان مجری نهایی برای از بین بردن دستگاه فراعنه در عالم هستی است که این مأموریت، در چارچوب فلسفه تاریخ و تمدن اسلامی، ستیزش تاریخی بین حق و باطل را به اوج خود می‌رساند و نهم ربیع این مأموریت به بقیةالله‌الأعظم(عج) پس از شهادت امام حسن عسکری(ع) سپرده می‌شود.
در این روز، اراده الهی برای برقراری حکومت عدل در سراسر جهان عینیت می‌یابد، آنچنان که خداوند متعال در آیه ۱۰۵ سوره مبارکه انبیا می‌فرماید: ««وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ؛ و همانا ما پس از تورات در زبور نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به میراث می برند»؛ درواقع نهم ربیع‌الاول یک مرحله مهم در میراث‌بری زمین به بندگان صالح است. بنابراین، این روز فرایندی مهم در تحقق نهایی وعده الهی است.
در این روز، میراث عظیم تمامی انبیا و ائمه معصومین(ع) به امام زمان(عج) منتقل می‌شود. نهم ربیع‌الاول، روز آغاز امامت امام حی، زنده و حاضر است، امامی که امروز عهده‌دار رهبری امت است و ما در عصر غیبت، موظف به تجدید میثاق و عهد با ایشان هستیم. تجدید بیعت با حضرت(عج)، بزرگترین مأموریت منتظران در این دوران است و آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور جزو مهم‌ترین وظیفه شیعیان در این زمان است.
ایکنا- مهم‌ترین وظایف فردی منتظران در دوران غیبت امام زمان(عج) چیست؟
وظایف منتظران را می‌توان به دو حوزه اصلی وظایف فردی و اجتماعی تقسیم کرد که در ذیل وظایف فردی سه وظیفه ارتباط قلبی، صیانت شناختی در معارف مهدویت و تبعیت رفتاری در زیست ایمانی وجود دارد. ارتباط قلبی با امام زمان(عج)، لازمه هرگونه ایمان واقعی است. این ارتباط می‌تواند از طریق محبت، سلام دادن، تکرار یاد ایشان و حضور قلب به امام تحقق یابد، مهم‌ترین مصداق این ارتباط، درک حضور ایشان است؛ اینکه بدانیم امام زمان(عج) اگرچه غایبِ دیده، اما حاضر در هستی است.
نکته دوم، صیانت شناختی است. منتظران باید علاوه‌بر ارتباط قلبی، ارتباط معرفتی نیز با امام زمان(عج) برقرار کنند تا از باورهای مهدوی خود محافظت کنند. این صیانت به این معناست که معرفت خود را به امام حاضر ارتقا دهیم و کاستی‌ها و خلأهای معرفتی را اصلاح کنیم. امام زمان(عج) حجت خدا بر تمامی موجودات است، یعنی تنها راه رسیدن به خدا و نجات در دنیا و آخرت، از طریق ایشان است، پس وجود امام معصوم عذری برای گناه و شرک افراد باقی نمی‌گذارد و صیانت از معارف امامت، وظیفه‌ای اجتناب‌ناپذیر است.
ایکنا- ارتباط معرفتی که به آن اشاره داشتید، چه پیامدی را به همراه دارد؟
این ارتباط معرفتی عمیق، منجر به درک نعمت ولایت و امامت می‌شود، کسی که در اوج معرفت از امام زمان(عج) قرار دارد، نعمت امامت را بزرگترین نعمت زندگی خود می‌داند. اعتقاد به امام زمان(عج) نباید صرفاً در قالب یک باور باقی بماند، بلکه باید به ارزشی که رفتار فرد را شکل می‌دهد، تبدیل شود، همچنین در این مسیر، باید از مهدی‌گزینی به مهدی‌پذیری حرکت کنیم. دشمنان مهدی‌ستیزند، افراد بی‌تفاوت مهدی‌گریز هستند و شیعیان منتظر امام در زیست ایمانی خود مهدی‌پذیر هستند؛ یعنی ارزش‌ها، اعمال و رفتار آن‌ها مبتنی بر رضایت امام زمان(عج) است.
در کنار ارتباط قلبی و صیانت شناختی، تبعیت رفتاری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ باور به امام زمان(عج) و انتظار ظهور امام به‌مثابه یک ارزش و نگرش باید منجر به تولید رفتارهای متعالی شود، به‌طوری که رفتار یک منتظر نمایانگر اعتقاد وی به امام خود است؛ نماز، روزه، قرائت قرآن، خمس و دیگر اعمال او منجر به تولید و خلق رفتارهای متعالی می‌شود.
ایکنا- وظایف اجتماعی منتظران در جامعه منتظر چیست؟
وظایف اجتماعی منتظران مبتنی بر امید صادق تمدنی است، آموزه مهدویت یک فرضیه اسطوره‌ای نیست، بلکه واقعیتی عینی و ملموس است و معتقدیم که مأموریت امام زمان(عج) از نهم ربیع‌الاول آغاز شده و ایشان میراث‌بر تمامی انبیا، ائمه(ع) و بزرگ منجی واقعی جهان هستند، اما محور امید صادق تمدنی به چهار وظیفه اجتماعی انرژی‌دهی اجتماعی (خلق امید متعالی)، راهیابی تمدنی، هدف‌گزینی متعالی و مانع‌زدایی کیفی تقسیم می‌شود.
انرژی‌دهی اجتماعی به این معناست که منتظران امید به ظهور امام زمان(عج) را تقویت کنند که این امید، دل‌ها را استوار می‌کند و جامعه منتظر را از یک جامعه منفعل متمایز می‌کند. درواقع، امید به ظهور، بزرگترین سرمایه جوامع است. دومین وظیفه، راهیابی تمدنی است، ظهور امام زمان(عج) یک رویداد تمدنی و جهانی است، نه یک اتفاق منطقه‌ای یا صرفاً رفاهی یعنی منتظران باید وظایف تمدنی خود را بشناسند. بنابراین، باید نقشه راه ظهور را در قالب امت اسلامی و تمدن نوین اسلامی ببینیم و برای تحقق آن زمینه‌سازی کنیم.
سومین وظیفه، هدف‌گزینی متعالی است. باید اهداف اجتماعی خود را برای رسیدن به عصر ظهور مشخص کنیم و برای تحقق آن برنامه‌ریزی داشته باشیم. از جمله این اهداف که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز بوده، ساخت جامعه‌ای است که مضطرب ظهور امام زمان(عج) باشد. آخرین وظیفه اجتماعی، مانع‌زدایی کیفی است. جامعه منتظر با چالش‌هایی مانند نسخه‌های کاذب نجات، مدعیان دروغین مهدویت و خوانش‌های ناصحیح از آموزه مهدویت مواجه است که باید برای گذر از این چالش‌ها برنامه‌ریزی صورت گیرد.
همچنین از بین بردن این چالش‌ها برای تعمیق معرفت مهدوی، اطاعت از امام، حمایت از منجی و ارتقای محبت به ایشان، ضرورت دارد. ما باید نقاط ضعف را به قوت تبدیل کنیم و تهدیدها را به فرصت‌هایی برای رشد و تحول تبدیل نماییم. انرژی‌دهی اجتماعی، راهیابی تمدنی، هدف‌گزینی متعالی و مانع‌زدایی کیفی، چهار وظیفه کلیدی جامعه منتظر در قبال حضرت بقیةالله‌الأعظم(عج) است.
