آیین معرفی موسوعه معارف اهل البیت فی الکتب الاربعه با حضور علما، بیوت مراجع، اساتید، طلاب و فضلای حوزه علمیه قم و با پیام آیت الله العظمی جوادی آملی در محل سالن همایش بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا برگزار گردید.
در این مراسم ابتدا پیامآیت الله العظمی جوادی آملیبا بیان اینکه این موسوعه می تواند از منابع علم کلام حوزه باشد، بیان داشتند: هر چند موسوعه های علمی فراوانی وجود دارد، اما خصیصه این موسوعه هم نظم علمی آن است هم نظم کلامی و درسی آن.
ایشان بیان داشتند: . موسوعه ای می تواند به معنای حقیقی موسوعه باشد که همه منابع و مدارک را در بر داشته باشد اولاً، با نظم علمی ملحوظ شده باشد ثانیاً و درجات تفصیلی آنها هم در کنار بیان اجمالی آنها ذکر شده باشد ثالثاً.
ایشان ابراز داشتند: در این موسوعه مبارک که می تواند از منابع علم کلام حوزه باشد سه اصل خیلی برجسته خودش را نشان می دهد و این سه اصل درباره اصول دیگر هم حاکم است: یکی مسئله توحید است یکی وحی و نبوت است یکی امامت و ولایت.
سپس حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق کاملان ضمن خوشامد گویی و خیر مقدم، توضیحاتی درباره سیر تدوین این موسوعه ارائه داد
وی بیان داشت: جلسات نخستین برای فراهم کردن مقدمات تدوین موسوعه معارف اهل بیت(ع) حدود یک سال زمان برد و ابتدا کار خود را از کتب اربعه با تنظیم مرحوم فیض آغاز کردیم و پس از آن کتاب بحار الانوار مرحوم مجلسی مورد بررسی قرار گرفته ولی با توجه به اینکه در کتاب بحار الانوار تقطیع های عجیبی رخ داده، و برخی از این تفاوت ها، تفاوت مغیر معنا بود، به منابع دست اول رجوع کردیم و تفاوت آنها را نیز در این موسوعه ذکر کرده ایم .
مسئول موسسه معارف وحیانی ثقلین با بیان اینکه در روایات اهل بیت(ع) برخی نکات بی‌نظیر و بدون نمونه مطرح شده است، بیان داشت: استخراج این نکات باید توسط افراد متخصص انجام شود و لذا ما سعی کرده ایم تا در تحقیق و تنظیم کتاب از مختصصین و اساتید زبده بهره ببریم که همین جا از تمام کسانی که ما را در نشر این کتاب کمک کرده و می کنند، تشکر میکنم.
آیت الله رضا استادینیز در سخنانی در این مراسم با اشاره به اینکه امروز حوزه علمیه نیازمند عالم و محقق است، گفت: استوار بودن حوزه به وجود علما و محققین بزرگ است که موجب می‌شود تا مذهب حفظ شود، باید قدر آنها را دانست و مقامشان را ارج نهاد.
وی با اشاره به اینکه انسان جایز الخطا است، یادآور شد: اساتید، فضلا و بزرگان حوزه در زمان خود با تمام محدودیت‌ها برای جمع آوری احادیث تلاش کردند و ممکن است اشتباهاتی نیز در این مسیر مرتکب شده باشند ولی نباید این اشتباهات را به رخ بکشیم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه اگر تلاش این بزرگان حوزه نبود، تمام معارف اهل بیت(ع) امروز از بین می‌رفت، گفت: ما طلاب و حوزویان وظیفه داریم همواره از افرادی که در طول تاریخ به احادیث و روایات خدمت کردند، تقدیر و تجلیل کنیم.
وی گفت: خدمت به حدیث و ائمه یک اقدام ارزشمند است که همه باید از این اقدام حمایت کنند.
وی با اشاره به اینکه اگر مسلمانان پس از رحلت رسول خدا(ص)، امام خود را به درستی انتخاب می‌کردند، مشکلات به وجود نمی‌آمد، مطرح کرد: در آیات قرآن کریم و احادیث و روایات رسول خدا(ص) امام و ولی مومنین معرفی شده بود ولی کسی به این آیات و روایات استناد نکرد، اینکه شیعیان تا زمان امام باقر(علیه السلام) بسیاری از احکام را نمی‌دانستند به این علت بود که که در ابتدای مسیر، امام خود را به درستی انتخاب نکردند.
وی با اشاره به اینکه مردم در آن زمان از ظرفیت اهل بیت(ع) استفاده نمی‌کردند، خاطرنشان کرد: اگرچه اهل بیت(ع) در آن زمان حضور داشتند ولی مردم مسائل و مشکلات خود را از اهل بیت(ع) نمی‌پرسیدند.
وی با بیان اینکه امام صادق(ع) احیای امر اهل بیت(ع) را انجام دادند، تصریح کرد: ما نیز وظیفه داریم با بیان احادیث و روایات این مسیر احیای امر اهل بیت(ع) را ادامه دهیم.
حجت الاسلام والمسلمین سیدکاظم طباطباییرئیس دانشکده علوم و معارف حدیث نیز در سخنانی در این مراسم بیان داشت: زمینه‌ای که انقلاب اسلامی در اختیار ما قرار داده است می‌طلبد که مجموعه‌های حوزوی به سمت نمایه‌زنی حرکت کنند.
وی با اشاره به اینکه کنارهم قرار گرفتن متون روایی و آیات قرآن فهم دقیق‌تری به انسان می‌دهد، مطرح کرد: واژگان مترادف به صورت متعدد در روایات بیان شده است که برای فهم دقیق آن باید تمام این واژگان را در کنار یکدیگر ببینیم.
رئیس دانشکده علوم و معارف حدیث قم با بیان اینکه تاکنون نسبت به قرآن اقدامات خوبی انجام شده ولی در عرصه روایات نیازمند نمایه نویسی و اقدامات موضوعی هستیم، عنوان کرد: مرحوم علامه مجلسی پیش از تدوین بحار الانوار ابتدا به نمایه نویسی پرداختند، بحار الانوار یک فرهنگ قرآنی است، درباره نمایه نویسی متاسفانه نسبت به کتب اربعه و کافی هنوز در این عرصه دارای فقر هستیم.
وی با بیان اینکه موسوعه معارف اهل بیت فی الکتب الاربعه یک اقدام بزرگی بود که تازه آغاز شده است، تصریح کرد: برای دسترسی‌های بیش‌تر و بهتر باید در ادامه مسیر به سمت مباحث نرم افزاری برویم.
رئیس دانشکده علوم و معارف حدیث در پایان تاکید کرد: راهی که با تدوین موسوعه معارف اهل البیت فی الکتب الاربعه آغاز شده است با تجلیل و حمایت باید تقویت شود.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر انتظام نیز در این مراسم توضیحاتی درباره موسوعه معارف اهل البیت فی الکتب الاربعه و نرم افزار آن ارائه داد و بیان داشت: این موسوعه، برای مجموعه حوزه و تشیع هست و یکی از اهداف این موسوعه تسهیل دسترسی محققان به روایات است، لذا ساماندهی مفاد و مضامین معارفی قرآن و رویات موجود در کتب وافی، بحار الانوار به صورت شاخه ای و پلکانی صورت گرفته تا محققین دسترسی راحت تری به روایات داشته باشند.
وی گفت: در این موسوعه روایات با نگاه معرفتی آمده است، دامنه روایات به لحاظ محتوایی و دامنه روایات به لحاظ سندی دو رویکردی بوده است که در این موسوعه مدنظر قرار گرفته است، لذا همه روایاتی که به نوعی نکته ای معارفی داشته و به آن اشاره کرده اند در محدوده کتاب وافی و مصادر بحارالانوار دیده شده و همه مطالعه شده اند.
حجت الاسلام انتظام با اشاره به اینکه معیارها در تشخیص قدرت و ضعف روایات متفاوت است، خاطرنشان کرد: در این موسوعه بنا بر این بوده است که از مجموعه روایات بهره‌مند شویم.
این استاد حوزه با بیان اینکه هدف این موسوعه تجمیع روایات ناظر به موضوعی واحد به منظور دستیابی آسان و دقیق به آنها است، گفت: برای تسهیل دسترسی مخاطبین به محتویات و اطلاعات موجود از روش شاخه‌ای و پلکانی استفاده شده است. و این روش در کمک بسیاری به محقق می کند که این روش در نرم افزار پیاده شده است.
وی با اشاره به اینکه نرم افزار و کتاب در کنار یکدیگر می‌توانند بسیار اثرگذار باشند، مطرح کرد: هر دو بستر کتاب و نرم افزار به تنهایی دارای نقاط قوت و یا ضعف هستند ولی تجمیع این دو با یکدیگر یک اقدام موثر است.
