دومین شماره فصلنامه «پژوهش‌های حدیثی کلامی»،‌ منتشر شد

دومین شماره فصلنامه «پژوهش‌های حدیثی کلامی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه اراک و مدیرمسئولی علی حسن‌بیگی منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است:
«واکاوی تطبیقی برداشت‌های مفسران از روایات تفسیر به رأی در پرتو باورهای کلامی»،
«روایات عالم برزخ در منابع حدیثی فریقین و تأثیر آن بر شکل‌گیری اعتقاد به حیات برزخی»،
«اعتبارسنجی حدیث طول قامت آدم(ع) با تکیه بر باورهای کلامی»،
«اعتبارسنجی دعای صَنمی قریش با تکیه بر باورهای کلامی»،
«جایگاه قرآن و باورهای کلامی در فقه الحدیث»،
«تأثیر باورهای کلامی بر تقطیع حدیث؛ مطالعه موردی: تأثیر غلو بر حدیث «إذا عَرَفتَ فَاعمَل ما شِئت»»،
«تحلیل و بررسی رویاانگاری وحی در سایه روایات»،
«کلام امیرالمؤمنین: «لو کانَ لِربِّک شریکٌ لأتَتْک رُسُلُه...» برهانی قویم بر توحید ربوبی»،
«بررسی اصول اخلاقی و ‌کلامی ناظر بر تعامل انسان با محیط زیست (با تکیه بر آیات و روایات)»،
«بازخوانی روایی اراده الهی با تاکید بر مبانی کلامی علامه حلی»،
«عصمت انبیاء (ع) در حدیث و کلام؛ مطالعه موردی دیدگاه آیت‌الله مصباح و فخررازی»،
«نقش فقر اقتصادی در دین‌گریزی و راهکارهای حدیثی ـ کلامی مقابله با آن».

در چکیده مقاله «واکاوی تطبیقی برداشت‌های مفسران از روایات تفسیر به رأی در پرتو باورهای کلامی» آمده است:

«از عوامل برداشت ناصواب از قرآن و به طور اعم باورهای اعتقادی، تفسیر به رأی می‌باشد. علاوه برآیات متعدد قرآن، در احادیث مرویّ از پیامبر اکرم(ص) و نیز ائمه اطهار(ع) بارها از آن تحذیر شده و مرتکب آن حتی در مورد یک آیه به آتش دوزخ و کفر تهدید شده است. اصل حرمت تفسیر به رأی اجماعی است و هیچ یک از مذاهب و فرق اسلامی در آن تردید ندارند. اما همانطور که در تاریخ تفسیر و برداشت‌های قرآنی، مصادیق و نمونه‌های بسیاری از تفسیر به رأی موجب انحرافات عقیدتی و حتی درگیری های مذهبی و فرقه ای شد، در تبیین خود مفهوم و مراد از تفسیر به رأی و شاخصه‌ها و مصادیق آن نیز اختلاف نظر وجود داشته است. لزوم پرهیز از انحراف برداشت های اعتقادی و کلامی، اهمیت و ضرورت این تحقیق را بیش از پیش نمایان می‌سازد. این نوشتار پس از نقل برخی از روایات مربوطه به واکاوی، تحلیل و تطبیق دیدگاه‌های برخی از صاحبنظران پرداخته و علیرغم اختلاف نظرها به مشترکاتی در این زمینه دست یافته است.»

در طلیعه مقاله «روایات عالم برزخ در منابع حدیثی فریقین و تأثیر آن بر شکل گیری اعتقاد به حیات برزخی» آمده است:

«نوشتار پیش رو با عنوان «روایات عالم برزخ در منابع حدیثی فریقین و تأثیر آن بر شکل‌گیری اعتقاد به حیات برزخی» درصدد پژوهش و پاسخ به این سؤال است که برزخ در روایات فریقین چگونه است و موارد اشتراک وافتراق کدام است و این احادیث چه تأثیری در شکل گیری اعتقاد به برزخ در فریقین دارد. روش این پژوهش کتابخانه‌ای است که اهم مباحث حیات برزخی را به صورت تطبیقی بررسی کرده وتصویر واضحی از آن را در روایات فرقین ارائه داده و به این نتیجه رسیده؛ که اصل وجود برزخ در روایات فریقین مورد تأکید بوده و اصل اولی در برزخ ظلمت بوده و بر سؤال قبر(برزخ) تأکید بسیار شده اما در موارد سؤال‌ها اختلاف است. همچنین در روایات شیعه دو دسته روایت درخصوص سؤال در برزخ وجود دارد که در تعارض بوده و وجوهی برای جمع میان آنها ذکر شده است. بدن مثالی در روایات شیعه واستقرار روح مؤمن داخل چینه‌دان پرندگان در بهشت از جمله موارد افتراق است. در خصوص مکان برزخ نیز در روایات فریقین اختلافاتی مشاهده می‌شود. زندگی سخت، عذاب قبر و خواب راحت از جمله مشترکات روایات فریقین در خصوص برزخ است. در روایات فریقین از اعاده روح به جسد در قبر و برزخ سخن به میان آمده که به دلیل دخیل بودن یا اضافات راوی، قابل قبول نیست. باید افزود موارد مشترک روایات برزخ در منابع روایی فریقین در شکل‌گیری اعتقاد به حیات برزخی نیز شکل به سزایی داشته است.»

در چکیده مقاله «اعتبارسنجی حدیث طول قامت آدم(ع) با تکیه بر باورهای کلامی» آمده است:

«کتاب «الاخبارُ الدَّخیلَة» یکی از آثار رزشمند علامه محمدتقی شوشتری (متوفای ۱۳۷۴ش) رجالی معاصر است. ایشان این کتاب را در مورد احادیث جعلی (موضوعه) و تحریف شده نوشته است. در این مقاله یکی از روایاتی را که ایشان در کتاب اخبار الدخیلة با عنوان روایت «قامت آدم علیه السّلام» جعلی دانسته‌اند، مورد ارزیابی قرار گرفته است. تحقیق حاضر که با روش و رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی اعتبارسنجی سندی و دلالی روایت فوق پرداخته بیانگر این است که اشکالات و نقد مرحوم شوشتری بر روایت وارد است و روایت فوق از لحاظ سند دچار ضعف و از لحاظ متن غیر قابل دفاع می‌باشد. گرچه برخی با هدف دفاع از حدیث، سعی نموده‌اند اشکالات شوشتری را پاسخ داده و رد نمایند، امّا بررسی روایت بر اساس ضوابط صحیح نقدِ حدیث، نشان می‌دهد پاسخ ایشان قابل قبول نیست. حدیث مذکور در تعارض با آیات قرآن، روایات معتبر، یافته‌ها و شواهد علمی است و با باورهای کلامی شیعه سازگاری ندارد.»