تأويل پاينده و لزوم امام زنده - صفحه 150

مطلق و معناى مطلق، پايانى براى آنها متصوّر نيست. بنابراين، تأويلى هم كه در اينجا نوعى سيروسلوك است، تأويل بى‏پايان يا به تعبير بهتر، تأويل پاينده است.
حال اگر براى تفسير ظاهرى يا عرضى متن وحى (به معنايى كه در بالا گذشت)ـ همان‏طور كه در استدلالهاى كلامى اثبات شده است (و در اينجا مجال طرح آن استدلالها نيست)ـ به وجود معلّم و مفسّرى معصوم نياز است، وجود چنين معلّم يا راهنمايى براى تأويل طولى، به طريق اولى، ضرورت دارد. تأويل به اين معنا فقط متن قرآن را از غربت خارج نمى‏كند، فقط مراتب معنايى برتر قرآن را آشكار نمى‏سازد؛ بلكه نفس را نيز از غربت به در مى‏آورد و به عالم يا عوالمى فوق عالم محسوس و مادّى ما بار مى‏دهد. لذا كسى كه بر تأويل ولايت دارد يا همان امام معصوم، فقط معلّم و تأويلگر قرآن نيست، بلكه مربّى و دستگير مؤمنان نيز هست. از اين رو، مفهوم امام مترادف يا متناظر با همان معنايى است كه متصوفّه از «قطب» مراد مى‏كنند. در حقيقت، امام قطب عالم معنويّت است. هانرى كربن برخلاف تصوّر معمول‏ـ كه امام را قطب عالم امكان يا ستون عالم هستى و واسطه فيض به طور مطلق تفسير مى‏كندـ احاديثى مانند «لولا الحجّة لساخط الأرض بأهلها» را در درجه نخست ناظر به عالم معنويّت مى‏داند.
بنابراين، بدون امام ستون معنويّت و هدايت قوام نمى‏گيرد. وى در جايى، نقش امام را در معنويّت با نقش اسرافيل در خلقت، همانند مى‏داند. وى در «معبد و مكاشفه» مى‏نويسد:
به همين دليل است كه قطب (امام) همانند اسرافيل مهين فرشته است كه در ميان چهار ملك مقرّب، حافظ عرش است و وظيفه حفظ حيات به طور كلّى، حيات عالم هستى، را به عهده دارد. قطب وظيفه حفظ حيات به معناى معنوى باطنى، حيات به معناى حقيقى، را براى انسان به عهده دارد. اين همان حياتى است كه از اين پس، در مقابل مهلكه مرگ دوم، آسيب‏ناپذير (مصون) است.
(همان، ص 63 ـ 64)
بارى، قرآن (ثقل اكبر) بدون ولايت كارآيى ندارد. اگر بناست آدمى با تأمّل در

صفحه از 153