اکتساب آن چاره‌اى جز نظر وجود ندارد. آن‌گاه به وجوب معرفت پرداخته و آن را از دو راه خوف دفع ضرر و وجوب شکر منعم اثبات کرده است.
ايشان پس از اين مباحث به سه راه ديگر معرفت خداوند سبحان پرداخته است: قول معصوم، الهام و تصفيه‌ى دل. سپس هر سه راه را مسدود برمى‌شمارد. ۱
10. شهيد اوّل (734- 786)
شيخ شهيد، وجوب شکر منعم و دفع خوف را يادآور مى‌شود، که جز با معرفت تحقّق نمى‌يابد. آن‌گاه مى‌نويسد:
علم من ذلک وجوب النظر، لأنّ المعرفة واجبة و النظر طريق إليها ليس إلّا... و من زعم حصول المعرفة به غير نظر، فهو کمن رام بناءً من غير آلات و کتابة من دون أدوات. ۲
از اين امر، وجوب نظر نيز دانسته مى‌شود، زيرا معرفت واجب است و نظر، طريق انحصارى آن است... و کسى که به حصول معرفت بدون نظر معتقد باشد، مانند کسى است که به بناى بدون ابزارها و کتابت بدون ادوات، عقيده داشته باشد.
11. فاضل مقداد (م 826)
فاضل مقداد، معرفة اللّه را از باب دفع ضرر واجب شمرده، ولى نه از باب خوف ضرر. به عقيده‌ى او، هر عاقلى وقتى به خود مى‌نگرد، مى‌بيند نه وجودش از خودش است و نه حيات و شهوت و ادراکاتش؛ و مى‌داند کسى که اين منافع را در اختيار او نهاده است، اين کار را يا براى رساندن نفع کرده، يا براى رساندن ضرر. اگر براى نفع باشد، او منعم است و شکر منعم به ضرورت عقلى، واجب است و شکر بدون معرفت حاصل نمى‌شود. البتّه انسان با ترک شکر واجب، دچار ضرر خواهد شد. امّا اگر اين کار را براى رساندن ضرر کرده باشد، براى دفع ضرر، معرفت وى واجب خواهد بود؛ زيرا جاهل نمى‌داند ضررى را که به او روى آورده، چگونه دفع
1.قواعد المرام / ۲۸ - ۳۰.
2.اربع رسائل کلاميّه / ۴۷ ـ ۴۸؛ رسائل الشهيد الاوّل / ۹۱ ـ ۹۲.
