مبانى اخلاقى در صحيفه سجاديه - صفحه 74

پيامبرگونه گوينده آن اعتراف خواهد كرد.
1 ـ 4. در دعاهاى صحيفه سجاديه، امام سجاد عليه ‏السلام ضمن راز و نياز با خداوند، به طور غير مستقيم از فضايل و رذايل اخلاقى سخن مى‏گويد. گويى در ديدگاه امام عليه ‏السلام از طريق سخن گفتن و راز و نياز كردن با خداوند، مى‏توان همه كمالات انسانى و وظايف فردى و اجتماعى را بازشناخت. مثلا در دعاى مرزداران، امام عليه ‏السلام از خدا مى‏خواهد كه مرزهاى مسلمين را نگاه دارد، نگهبانان مرزها را تأييد و تعداد آنها را افزون دارد، سلاح ايشان را تيز كند و حوزه آنها را حراست فرمايد (دعاى 27 ). روشن است كه تيز كردن شمشير و نيزه، يكى از وظايف مرزداران است و خداوند، بدون وجود اسباب ظاهرى هيچ سلاحى را تيز و برّا نمى‏كند. به عبارت ديگر، پيام اين دعا به مرزداران اين است كه سلاح خود را آماده نبرد كنند و اين همان دستور قرآن كريم است كه مى‏فرمايد: و اعدوا لهم ما استطعتم من قوة (الانفال / 60): براى مقابله با دشمنان، قواى خود را تجهيز كنيد.
همچنين در دعاى همسايگان مى‏فرمايد: خدايا ايشان را توفيق ده تا به عيادت همسايگان بيمارشان بروند (دعاى 26 ). يعنى عيادت همسايگان از فضائل اخلاقى است و امام عليه ‏السلام به طور غيرمستقيم، وظيفه همسايگان را در عيادت بيماران گوشزد مى‏فرمايد.
1 ـ 5 . دعاهاى صحيفه، غالبا آميخته با ستايش بارى تعالى و توحيد است. اين عبارات ـ كه از سويى لطيف‏ترين تعابير عرفانى است كه تنها مى‏تواند بر زبان انبياء و اولياى الهى جارى شود و از سويى ديگر عالى‏ترين و بلندترين معارف توحيدى را در بردارد ـ جايگاه رفيع و ممتازى به اين مجموعه داده است، به گونه‏اى كه هيچ مجموعه ديگرى در معارف توحيدى قبال مقايسه با آن نيست، به ويژه آنكه جامه‏اى زيبا از حُسن بيان ـ برخاسته از معدن فصاحت اهل بيت پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلم ـ نيز بر زيبايى محتوايى آنها مى‏افزايد.
به عنوان نمونه، بنگريد به: بحث املكيت خداوند با حفظ مالكيت انسان (دعاى 22)، تنزيه خداى تعالى از احاطه بشر بر او (دعاى 5 و 32)،لطف و فضلِ بى‏پايان الهى (دعاى 13)، توحيد و تسبيح و تنزيه و حمد بارى تعالى (دعاى 32 و 47 و 52).
اين بيانات شيوا كه از منبع وحى سرچشمه مى‏گيرد، در زمره بهترين منابع توحيد

صفحه از 92