که ضابطهى صحيح در اين مورد را، در گنجينهى گرانبهاى قرآن و احاديث معتبره مىتوان يافت، که البتّه نياز به پژوهشى جدّى و کارآمد دارد.
9 ـ 6 در اين زمينه، کتابِ کوچک و ارزشمند «صدايت مىزنم، سلامت مىدهم، دعايت مىکنم» نوشتهى محمّد باقر انصارى زنجانى (قم: دليل ما، 1385) قابل ذکر است.
10. تفقّه در احاديث مهدويّت
10 ـ 1 کلمات نورانى پيامبر خاتم و حضرت صدّيقهى کبرى و امامان معصوم عليهم السلام، در عين زيبايى و فصاحت، بس ژرف و پرمعنى است، که همواره از آن نکات جديد مىتوان آموخت.
امامان معصوم عليهم السلام، خود، ما را به درايت در اين احاديث ـ بيش از روايت آنها امر فرمودهاند. در مَثَل مىتوان هر حديث را به يک معدنِ پربار، مانند دانست که لايههاى مختلف آن، سرشار از ثروتهاى خداداد است. امّا روايت (نقل يا ترجمهى ظاهر الفاظ) فقط در حدّ استخراج يک لايهى اين معدن است، همان لايه که به زمين نزديکتر است. بديهى است که استخراج لايههاى ديگر، به همان ميزان که انسان را به فرآوردههاى جديد مىرساند، به زحمت و تلاش بيشتر نياز دارد و البتّه خالى از خطر نيست که دفع آن خطرهاى احتمالى، خود، تدابير ديگر مىطلبد. امّا ثمرات کار، چنان است که به تمام آن تلاشها مىارزد. اکتفاکردن به ظاهر حديث، مانند آن است که به لايهى سطحى معدن، دل خوش داريم و از لايههاى ديگر غافل شويم، يعنى که از ديگر ثمرات آن معدن، محروم گرديم.
10 ـ 2 از زاويهى ديگر مىتوان به اين حقيقت توجّه کرد:
برخى از صاحبنظران، در تحليلهاى اجتماعى خود مىگويند که داشتن امکانات فراوان، در بيشتر موارد، به زيان فرد يا جامعهى صاحب امکانات، تمام مىشود؛ چرا که به سبب داشتنِ امکانات سهل الوصول، «عقلانيّت اقتصادى» (يعنى بهرهورىِ بهينه از امکانات محدود براى نيازهاى گسترده و تقريبا نامحدود) را از دست مىدهد.
در برخورد ما با احاديث و بهرهورىِ ما از آنها، گاهى اين حقيقت تلخ ديده