توسّل به دعاي بندگان شايسته
در آيات و روايات، نمونههاي بسياري از دعا براي برادران مؤمن و همچنين درخواست دعا از افراد صالح را ميبينيم.
برادران حضرت يوسف: وقتي از کار خود پشيمان شدند نزد حضرت يعقوب عليه السلام رفتند و از آن حضرت چنين خواستند: )قالُوا يا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا كُنَّا خاطِئِينَ؛ گفتند: اي پدر! براي گناهان ما آمرزش خواه كه ما خطاكار بوديم).
و حضرت يعقوب: نيز چنين پاسخ داد: (قالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ؛ گفت: به زودي از پروردگارم براي شما آمرزش ميخواهم، كه او همانا آمرزنده مهربان است)۱.
دليل قاطعتر، دستور خداوند به گنهکاران است. خداوند به کساني که گناهي کردهاند فرمان ميدهد نزد عزيزترين بنده خداوند حضرت محمّد مصطفي صلي الله عليه و آله بروند و از او درخواست استغفار در حقّشان بکنند:
(وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً؛ و اگر آنان وقتي به خود ستم كرده بودند، پيش تو ميآمدند و از خدا آمرزش ميخواستند و پيامبر [نيز] براي آنان طلب آمرزش ميكرد، قطعاً خدا را توبهپذيرِ مهربان مييافتند)۲.
امّا دلالت روايات بر جواز توسّل به دعاي بندگان شايسته، واضحتر است:
ترمذي و ابن ماجه، از عثمان بن حنيف روايت ميکنند: مرد نا بينايي نزد پيامبر صلي الله عليه و آله آمد و گفت: «ادع الله أن يعافيني؛ از خدا بخواه که مرا شفا دهد». حضرت فرمود: «إن شئت دعوت، و إن شئت صبرت فهو خير لك؛ اگر بخواهي دعا ميکنم و اگر صبر کني، براي تو بهتر است». امّا او از پيامبر در خواست دعا نمود. پس پيامبر به او فرمان داد تا به وجه احسن وضو بگيرد و دو رکعت نماز بخواند و سپس چنين دعا کند: «اللّهم إنّي أسألك و أتوجّه إليك بنبيّك محمّد، نبي الرحمة. إنّي توجّهت بك إلي ربّي في حاجتي هذه لتقضي لي. اللّهم فشفعه في» ۳.
ابو اسحاق ميگويد: «اين حديث صحيحي است که ترمذي در احاديث مختلفي از باب ادعيه آورده است و ميگويد اين حديث، حسن، صحيح و غريب است» ۴.
1.يوسف / ۹۷ و ۹۸
2.نساء / ۶۴
3.سنن الترمذي، ج ۵، ص ۲۲۹، ح ۳۶۴۹؛ سنن ابن ماجة، ج ۱، ص ۴۴۱ و ۴۴۲، ح ۱۳۸۵؛ مسند احمد، ج ۴، ص ۱۳۸
4.سنن ابن ماجة، ج ۱، ص ۴۴۲، ذيل حديث ۱۳۸۵