نقش غاليان در اشتهار تهمت غلو به جابر جعفي - صفحه 163

رساله محمود بعمرة بن حسين نصيري (م قرن 13ق) نام برد.۱ همچنين بايد از ام الکتاب ياد کرد که به جهان بيني غاليان، به خصوص نصيريه بسيار نزديک است۲ و بخش‌هايي از آن حاوي مکاشفاتي است که به جابر جعفي نسبت داده شده است۳ و ظاهراً هيچ ارتباطي با وي ندارد.۴ در ام الکتاب نام جابر جعفي در کنار افرادي چون جابر بن عبد الله انصاري، جعفر جعفي (؟)۵ و صَعصَعة بن صوحان (!؟)۶ به عنوان «روشنيان»۷ معتقد به الوهيت امام باقر عليه السلام ۸ ذکر شده است.۹

نتيجه

از آنچه آمد روشن شد که سوء استفاده غلات از شخصيت چهره موجهي چون جابر جعفي، باعث لکه دار شدن نام وي گرديد؛ چنان که برخي رجاليان شيعه در وثاقت او ترديد کردند و برخي صاحب‌نظران وي را به صراحت غالي معرفي نمودند؛ حال آن که با بررسي دقيق‌تر معلوم گرديد که جابر بن يزيد جعفي از اتهام غلو مبراست. اخبار منتسب به جابر جعفي در آثار غلات به خصوص نصيريه نمونه‌هايي گويا از سوء استفاده غاليان از شخصيت اوست که منجر به تخريب وجهه وي در بين بدنه اصلي شيعه گرديد.

كتابنامه

- اختيار معرفة الرجال (رجال الکشي)، محمد بن عمر کشي، [تلخيص:] ابو جعفر محمد بن حسن

1.. اين رساله به تحقيق ر. شتروطمان (R.Strothman) منتشر شده است، در: Estorische Sonderthemen Bei Den Nusairi، Berlin، ۱۹۷۸. ر.ک: الفرقة الهامشية في الاسلام، همان، ص۴۶۴.

2.. در باره اين کتاب، ر.ک: «ام الکتاب»، ص۲۳۲ - ۲۳۴. Halm، Die Islamische Gnosis، pp.۱۱۳ – ۱۹۸; W.Ivanow، "Ummu'l – Kit?b"، Der Islam، pp.۱ – ۱۵.

3.. ر.ک: ام الکتاب، ص۱۳ - ۱۶و ۱۶ - ۲۰؛ در اين باره ر.ک: Halm، Die Islamische Gnosis، pp.۱۳۹ – ۱۹۸.

4.. See.Jafri، The Origins and Early Development of Shi'a Islam، p.۳۰۲ – ۳۰۳.

5.. شايد مراد از وي، فردي به نام جعفر بن ابراهيم جعفي باشد که نام او در شمار اصحاب امام باقر عليه السلام آمده است؛ طوسي، رجال، ص۱۲۹.

6.. صعصعه از اصحاب امير المؤمنين علي عليه السلام بوده و امام باقر عليه السلام را درک نکرده است؛ ر.ک: طوسي، همان، ص۶۹؛ طرائف المقال، ج۲، ص۸۹.

7.. در اين کتاب منظور از اين اصطلاح کساني هستند که به نور امامان عليهم السلام هدايت شدند و به خدايي آن بزرگواران عارف گشتند.يعني کساني که از ديدگاه بدنه اصلي شيعه غالياني گمراه هستند و در کفر و نجاست آنان ترديدي نيست؛ براي نمونه ر.ک: مستند الشيعة، ج۱، ص۲۰۴؛ مختصر الأحکام، ص۹.

8.. در مجموع الاعياد، جابر جعفي از امام باقر عليه السلام با عنوان «باقر النور» ياد کرده است.مجموع الاعياد، ص۸۹.

9.. ام الکتاب، ص۹ - ۱۰.

صفحه از 170