پيامبر صلي الله عليه و آله »۱ پژوهشي است گسترده از ماهر جرّار۲ که در آن به بررسي توصيفي المغازي أبان بن عثمان از منابع نخستين شيعي در سيرهنگاري، پرداخته است؛ مغازي أبان بن عثمان، شكل و ساختار، روش، پيدايش المبدأ و الانبياء، ولادت، بعثت و حيات پيامبر اسلام و مغازي علي بن ابراهيم برخي از سرفصلهاي اصلي مقاله جرّار را تشكيل ميدهند. وي با پژوهشي توصيفي ـ انتقادي به معرفي و نقد منابع نخستين شيعي در سيرهنگاري نبوي پرداخته است. كوشش جرّار در اين مقاله، بازسازي مرويات منقول از كتاب المبتداء و المبعث و المغازي، ابان بن عثمان از علماي مشهور اماميه است. وي اخبار و منابع أبان بن عثمان را مورد بررسي قرار داده، مطالب آن را با آثار واقدي و ابن اسحاق، مقايسه كرده است. جرّار معتقد است تاكنون در موضوع سيره و مغازي شيعي، اعم از زيدي، اسماعيلي و امامي، پژوهشي مستقل و قابل اعتماد، انجام نگرفته است. از دلايل اين امر، ميتوان به عدم دسترسي به منابع نخستين شيعه در موضوع سيره و مغازي و عدم بررسي دقيق روايات سيره نبوي، از سوي شيعه ياد كرد. جرّار تاكيد دارد كه تا عصر امام باقر عليه السلام و شاگردان وي، شيعه تلاش جدي در ثبت سيره نبوي نداشته است و تا اين دوره مطلب قابل توجهي در آثار شيعي، به چشم نمي‌خورد. در جوامع روايي شيعي پيش از قرن سوم، بر خلاف جوامع اهل سنّت، تاريخ، سيره و مغازي فصل اختصاصي نداشته است تا اين كه در آثار كليني، ابن بابويه و مفيد، ظهور يافت. از اين رو، منابع روايي نخستين، همانند الكافي كليني و آثار حديثي ابن بابويه و شيخ مفيد، جزء نخستين منابعي هستند كه براي اولين بار حجم قابل توجهي از روايات سيره را در خود گزارش كردهاند. همچنين تفاسير قرآن همانند تفسير علي بن ابراهيم قمي و زندگينامه‌هاي امامان از ديگر منابع شيعي در شناخت سيره نبوي به شمار ميآيد كه مقداري از دانسته‌هاي مرتبط با سيره نبوي را در خود حفظ كردهاند. در اين ميان، بحارالانوار علامه مجلسي ـ كه در نگاه جرّار منبعي بس مهم و اساسي در مطالعه حديث شيعه است ـ در بررسي سيره نبوي بسيار كارگشاست؛ چرا كه هفت جلد از آن به زندگي پيامبر صلي الله عليه و آله اختصاص دارد. جرّار خواننده را در مطالعه منابع پيشگفته، به احتياط فرا ميخواند و دلايلي چند بر ادعاي خود اقامه ميكند: عدم ذكر منبع در بيشتر گزارشها، عدم دلالت اسناد روايات به اخذ مستقيم از منبع اصلي، تحولات تاريخي منابع اوليه، پيوند دادن آيات و روايات به يكديگر و ارائه آنها در قالبي جديد بدون لحاظ سياق اوليه آنها و.... از جمله دلايل وي به توصيه رعايت احتياط در مطالعه منابع مذكور است.
ويليام چيتيك۳ ، در مقاله «مقدمهاي بر صحيفه سجاديه»۴ به ساختارشناسي دعاهاي صحيفه پرداخته است. در نگاه چيتيك، صحيفه سجاديه قديميترين كتاب دعا در منابع اسلامي و يكي از برجستهترين آثار معنوي اسلامي در قرون اوليه به شمار ميآيد. در منابع شيعي به صحيفه سجاديه، «خواهر قرآن»، «انجيل اهل بيت» و «زبور آل محمّد» ناميده شده است كه عناوين مذكور حاكي از تجليل جايگاه
1.. “Sهrat Ahl al ـ Kisه”: Early Shه‘ه Sources on the Biography of the Prophet, Biography of Muهammad ,pp. ۹۸ ـ ۱۵۳.
2.. Maher Jarrar.
3.. William C. Chittick.
4.. The Psalms Of Islam, AS ـ SAHEEFATUL ـ KAAMILATUS ـ SAJJADEEYAH, pp۷ ـ ۳۳.
