سير منطقي براي فهم حديث

براي فهم مقصود کلام مصومين(عليهم‌السلام) لازم است سه مرحله طي شود:

مرحله‌ي نخست: طي کردن پيش نيازهاي فهم حديث که آن، دو مرحله را در ذيل خود دارد:
اوّل اين که متن اصلي حديث پيدا شود؛ بدين معنا که برخي از سخنان هستند که حديث نيستند و در بين کتاب‌هاي حديثي به‌عنوان سخن معصوم(عليه‌السلام) نقل شده است. به همين دليل لازم است، حديث بودن يک کلام مشخص شود تا بتوان درباره‌ي فهم آن سخن گفت.
دوم اين که نسخه‌هاي مختلف از متن حديث پيدا شود.
فهم متن حديث: در اين بخش نيز، پيمودن دو گام طي مي‌شود:
گام اوّل: فهم معاني لغات: در هر سخني ممکن است، ندانستن برخي از کلمه‌ها آن سخن در معناي برداشتي از آن جمله تأثير داشته باشد، به همين دليل لازم است، معناي تمامي کلمه‌ها با توجّه به‌معناي زمان صدور حديث دانسته شود.
گام دوم: فهم ترکيبات: به‌معناي دانستن معناي ترکيباتي که از کنار هم قرار گرفتن مفردات پديد مي‌آيد
که نتيجه‌ي آن فهم ظاهر متن حديث است.
فهم مقصود معصوم(عليه‌السلام): اين بخش که مهم‌ترين بخش فقه الحديث است، نياز به پيمودن 5 گام اساسي دارد:
گام اوّل: جامع‌نگري با گردآوري قرينه‌هاي يک حديث: در اين مرحله لازم است که قرينه‌هاي داخلي براي فهم حديث يافت شود. اين قراين مي‌تواند نوع سؤال راوي، تعليل امام و... باشد .
گام دوم: يافتن اسباب ورود حديث: هر حديثي در فضاي خاصّي ممکن است به‌سببي از سوي معصوم(عليه‌السلام) بيان شده باشد که با يافتن آن قرينه‌ها، مي‌توان احاديث را بهتر فهميد.
گام سوم: تشکيل خانواده‌ي حديثي: جمع‌آوري احاديث هم‌مضمون و مرتبط با هم را، تشكيل خانواده‌ي حديثي مي‌گويند.