مفهوم و جايگاه سنّت، ازنگاه اسلام و مسيحيّت

علي نصيري

چکيده

يکي از مهم ترين و تأثيرگذارترين مباحثي که مي بايست در بررسي تطبيقي ميان دو دين زنده و پوياي کنوني جهان؛ يعني، اسلام و مسيحيّت مورد توجّه قرار گيرد، بازشناخت منابع دين شناخت آن‌هاست؛ زيرا تمام آموزه ها و گزاره هاي ديني اسلام و مسيحيّت به‌صورت مستقيم يا غيرمستقيم از آن منابع و آبش‌خورها بهره مي گيرد و به همان ميزان که بازشناخت هر يک از آموزه هاي اين دو دين آسماني و به‌ويژه مطالعات تطبيقي ميان آن‌ها از اهميّت برخوردار است، در مرحله اي بس مهم تر شناخت ماهيّت و جايگاه منابع اين آموزه ها داراي اهميّت است. اين منابع به طور کلي عبارت است از: کتاب آسماني(قرآن، کتاب مقدّس) و سنّت.
با توجّه به اين که سنّت در اسلام و مسيحيّت به عنوان مفسّر و شارح يا به عنوان مبيّن آموزه‌هاي مسکوت گذاشته شده، در قرآن و کتاب مقدّس نقش آفريني مي کند، در اين مقاله، مفهوم جايگاه و کارکرد سنّت از نگاه اين دو دين آسماني مورد بررسي قرار گرفته است. بدين منظور در بخش نخست مقاله، سنّت در مفهوم اسلامي به‌معناي قول، فعل و تقرير معصوم دانسته شده است؛ البته با اين تفاوت که سنّت از نگاه شيعه شامل: پيامبراکرم و اهل‌بيت(عليهم‌السلام) است؛ امّا سنّت از نگاه اهل سنّت، شامل قول، فعل و تقرير پيامبر اسلام و از نگاه شماري اندک، شامل سنّت صحابه نيز است.
سنّت از نگاه انديش وران مسلمان، به عنوان دومين منبع دين‌شناخت به رسميّت شناخته شده است. در مقابل، سنّت از نگاه متالهان مسيحي، شامل آن دسته از آموزه‌ها و اعمال کليسا است که از آغاز تاکنون خودنمايي کرده است. از نگاه متکلمان مسيحي ارباب کليسا با بهره‌مندي از فيض و الهام روح القدس، افزون بر شايستگي تفسير منحصرانه از کتاب مقدّس، مي‌تواند بيان‌گر آن دسته از آموزه‌ها و مناسک مسيح باشد که به دلايلي در کتاب مقدّس، مسکوت گذاشته شده است. در اين مقاله ضمن مقارنه اين دو نگرش، نگره ي مسيحيّت درباره ي کارکرد سنّت از جهاتي نقد شده است.

واژگان کليدي: قرآن، کتاب مقدّس، سنّت، قول، فعل، تقرير معصوم، تفسير، نوگستري، کتاب مقدّس، آباء مقدّس، اعتقادنامه، نهضت اصلاح‌گرايان اقتدارگرا، نهضت اصلاح گرايان بنياد ستيز.

مقدمه

يکي از بحث هايي که در الهيّات اسلامي و مسيحي به صورت مشترک، توجّه شده است، مفهوم، جايگاه و کارکرد سنّت است؛ زيرا در هر دو دين، قرآن يا کتاب مقدّس به عنوان کتاب آسماني و متني که از رهگذر وحي (= قرآن) يا الهام (=کتاب مقدّس) پيام‌ها و آموزه‌هاي خداوند را به انسان‌ها ابلاغ کرده و به رسميّت شناخته شده است؛ امّا با اين حال، ميان انديش وران هر دو دين، از اين