امام صادق عليه السلام ميفرمايند:
«وقتي پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله رحلت کردند، کسي نزد اهلبيتش آمدـ که او را نميديدند؛ ولي صدايش را ميشنيدندـ و خطاب به خاندان پيامبر صلي الله عليه وآله گفت: سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد اي اهلبيت پيامبر! هر موجود زندهاي طعم مرگ را ميچشد، آگاه باشيد که شما روز قيامت پاداش خود را خواهيد گرفت؛ پس هرکس از آتش جهنم نجات پيدا کند و وارد بهشت شود، رستگار خواهد بود. دنيا چيزي جز کالاي فريب نيست. خداوند هر مصيبتي را تسلّي ميدهد، براي هر نابود شوندهاي، جايگزيني قرار ميدهد و هر از دسترفتهاي را جبران ميکند؛ بنابراين، بايد فقط به خدا اعتماد و اميد داشته باشيد. بدانيد محروم کسي است که از ثواب اخروي محروم گردد.»
بر اساس محتواي اين حديث و احاديث مشابه، خداوند تمام نقصها، کمبودها، محروميّتها، دردها و رنجهايي پيشآمده براي فرد را ـ که در پديد آمدن آنها تقصيري نداشته ـ جبران خواهد کرد. نتيجه آنکه هيچ تلخي، درد و رنجي که در اثر عوامل بيرون از اراده و تقصير فرد بهوجود ميآيد، ناديده و بيپاسخ نميماند و خداوند آن را در حيات ابدي آخرت جبران ميکند. انسان به همان مقدار که موجودي کاملتر از ساير جانداران است، به همان ميزان نيز پيچيدهتر و به همان نسبت موجودي محتاجتر و نيازمندتر است؛ چنانکه يک دستگاه فنّي هرقدر پيشرفتهتر باشد و قابليّتهاي بيشتري را دارا باشد، به قطعات و سرويسهاي تدارک کنندهي بيشتري نيازمند است.
دنيا هرچند محلّ گذر است؛ امّا بديهي است تا وقتي اين نيازها برطرف نشود و شرايط زندگي فرد متناسب با سازوکار خلقت بشر نباشد، حيات مناسبي براي او نخواهد بود و او بدون اينکه تقصيري داشته باشد؛ دچار عذاب و رنج و خسارت شده است، در اينجا است که آفريدگار انسان و سازماندهندهي آفرينش و تدبير کننده هستي؛ يعني، خداوند متعال، خود را عهدهدار جبران اين خسارت ميداند. برطرف نشدن نيازهاي اساسي مثل خوراک، پوشاک و مسکن که معمولاً در اثر فقر، آوارگي، جنگ و قحطي پيش ميآيد، تنها بخش ناچيزي از دردها و رنجهاي انسان است. او در بسياري از امور ديگر مثل بيماري، ناامني، ظلم، فقدان عزيزان و... دچار رنج و اندوه ميشود؛ چنانکه اشاره کرديم انسان به خاطر پيچيدگي خلقتش، بيش از