نکته ‌نگاري براي حديث

محمّدحسين صالح آبادي^۱

چکيده

در اين نوشتار نويسنده، روشي نو را براي بيان معارف حديثي پيشنهاد کرده و از آن با عنوان «نکته‌نگاري حديثي» ياد کرده است. جايگاه، ضرورت، ضوابط و فوايد اين نوع نگارش حديثي به ‌عنوان روشي کارآمد و ضروري در روزگار معاصر از ديگر مباحث اين نوشتار است. در ادامه چندين نکته‌ي برداشتي نويسنده از متون حديثي آمده است.

کليدواژه‌ها: نکته‌نگاري، حديث، نگارش، معارف، متون حديثي.

جايگاه نکته‌نگاري در منظومه‌ي نگارش‌هاي حديثي

حديث هم‌چون قرآن کريم، بيانگر آموزه‌هاي ديني و پاسخ‌گوي نيازهاي گوناگون بشر است که هر فراز از آن، براي پاسخ‌گويي به يک بخش از نياز‌هاي بشر، صادر شده است؛ هرچند برخي متون حديثي در پاسخ‌گويي به سؤال‌هاي معاصران ائمّه عليهم السلام صادر شده؛ امّا آن بزرگواران تلاش کرده‌اند، پاسخ‌ها به‌گونه‌اي باشد که علاوه بر پرسش‌گر حاضر، نياز ديگران حتّي در نسل‌هاي بعد نيز برآورده شود؛ از اين‌رو، هر گزاره حديثي مي‌تواند به‌ تنهايي راه‌گشاي يک معضل بشري يا بيانگر يک عرصه‌ي معرفتي در حيات انساني باشد. با اين حال فقط بخشي از معارف حديثي مورد توجّه و تبيين قرار گرفته‌اند؛ شايد از آن‌رو که نسل‌هاي گذشته نسبت به آن‌ها، آمادگي پذيرش بيشتري داشته است؛ بخش اعظمي که مهجور مانده‌ است، بايد به ‌گونه‌اي تبيين و در معرض توجّه علاقه‌مندان قرار گيرد. نکته‌نگاري يکي از شيوه‌هايي است که غبار غفلت از گزاره‌هاي حديثي مهجور مانده از نگاه نسل‌ها ـ به‌ويژه نسل معاصرـ را مي‌زدايد. به‌نظر مي‌رسد، عوامل ذيل در مهجور ماندن بخشي از معارف و گزاره‌هاي حديثي، نقش داشته باشند:
الف) نسل‌هاي گذشته نسبت به اين‌گونه معارف به آستانه‌ي نياز نرسيده بودند. اين امر باعث شده نويسندگان و خطيبان از نگاه نسل خود و بر اساس نيازها و دغدغه‌هاي دوران خود، به احاديث توجّه نشان دهند و تنها آن بخش از احاديث را که معارف مورد نيازشان را