با توجه به معتقدات حسن بصری، امام زین العابدین(ع) از او خواست مردم را رها کند و به خود بپردازد
أعلام الدین:
رُوِی عَن عَلِی بنِ الحُسَینِ(ع) أنَّهُ دَخَلَ المَسجِدَ الحَرامَ فَرَأَی الحَسَنَ البَصری وحَولَهُ جَماعَةٌ مِنَ النّاسِ وهُوَ یعِظُهُم، وکانَ یعرَفُ مِنهُ أن یری رَأی المُعتَزِلَةِ فی تَخلیدِ مَن یعمَلُ ذَنبا کبیرا فِی النّارِ، فَقالَ لَهُ عَلِی بنُ الحُسَینِ(ع): یا هذا، أنتَ عَلی حالٍ تَرضی لِنَفسِک مَعَهَا المَوتَ؟ فَقالَ لَهُ: لا. فَقالَ: فَأَنتَ عَلی ثِقَةٍ مِنَ البَقاءِ لِوَقتٍ تُدرِک فیهِ التَّوبَةَ؟ فَقالَ: لا. فَقالَ لَهُ: أفَعِندَ المَوتِ نَظِرَةٌ؟ فَقالَ لَهُ: لا. فَقالَ لَهُ: أفَبَعدَ المَوتِ عَمَلٌ؟ فَقالَ: لا.
فَقالَ: فَعِظ نَفسَک ودَعِ النّاسَ یطوفوا بِهذَا البَیتِ الَّذی قَد جاؤوا إلَیهِ مِن کلِّ فَجٍّ عَمیقٍ.[۱]
أعلام الدین:
روایت شده است که زین العابدین(ع) وارد مسجد الحرام شد و حسن بصری را در حالی دید که گروهی از مردم به دور او گِرد آمده اند و او مشغول موعظه آنان است، و معروف بود که او طبق رأی معتزله، معتقد است که هر کس مرتکب گناه کبیره شود، در آتش، جاودانه است.
زین العابدین به او فرمود: «فلانی! آیا بر حالتی هستی که با وجود آن، راضی به مرگ خود باشی؟».
حسن بصری گفت: نه.
فرمود: «آیا اطمینان داری که تا زمانی که فرصت توبه داشته باشی، ماندگار خواهی بود؟».
گفت: نه.
فرمود: «آیا هنگام مرگ، درنگی هست؟».
او در پاسخ امام(ع) گفت: نه. آن گاه [امام(ع)] به او فرمود: «آیا پس از مرگ، عملی هست؟».
گفت: نه.
فرمود: «پس خود را موعظه کن و مردم را وا گذار تا به دور این خانه که از راه دور به سوی آن آمده اند، به طواف بپردازند».
[۱]. أعلام الدین: ص ۳۲۸، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۱۵، ص ۲۸۸.
