نافع، مولی ابن عمر(شناخت نامه حدیث ج 3 ص 170 ـ 171)

بیشتر منابع و اخبار تاریخی، نافع را در شمار اسیران شهر نیشابور، یاد کرده اند.[۱] سی سال در خدمت ابن عمر بود[۲] و به ولای او شهرت یافت.[۳] نافع، گر چه اسیر و برده بود، ولی از تابعیان بزرگ و از فقهای مدینه به شمار می رفت.[۴] وی به سال ۱۱۷ ق درگذشت.[۵]

مکانت حدیثی

نافع از راویانی چون ابوسعید خُدْری، ابو هُرَیره، اَسلَم، مولی عمر، رافع بن خدیج و عبد اللّٰه بن عمر، روایت کرده است[۶] و راویانی چون زهری، عمر، ابوبکر، عبد اللّٰه (فرزندان وی)، حکم بن عُتَیبه، اَعمَش، ابن جریج، عطاء بن ابی رباح، مالک بن اَنَس و ابن سیرین، از او، اخذ حدیث کرده اند.[۷] روایت وی از عایشه، حفصه، اُمّ سلمه و عثمان، ازجمله مراسیل وی است.[۸] رجال شناسان اهل سنّت، متّفقاً وی را توثیق کرده و صحیح الروایه دانسته اند.[۹] به فرمان عمر بن عبدالعزیز، پس از سفر به دمشق برای تعلیم حدیث به مصر فرستاده شد.[۱۰]

احادیث و آثار

در حدیث، ثقه و کثیر الحدیث بود؛[۱۱] بیشتر روایات ابن عمر، از طریق او، نقل شده است.[۱۲] و روایت های او از ابن عمر، جزﺀ احادیث صحیح به شمار می آید[۱۳] و در صحیفه ای مدوّن در دسترس بود و نزد نافع، خوانده می شد.[۱۴] این صحیفه، مشتمل بر ۴۷ روایت بود، نسخه ای از آن به روایت محمّد بن ادریس شافعی است.[۱۵] روایات این نسخه به عنوان احادیث صحیح، ملقب به سلسة الذهب مشهور بوده است.[۱۶]

[۱] . المعارف : ص۱۸۹ ۱۹۰.

[۲] . تاریخ دمشق : ج۶۱ ص۴۲۹.

[۳] . تهذیب الکمال : ج۲۹ ص۲۹۸ ش۶۳۷۳.

[۴] . تاریخ دمشق : ج۶۱ ص۴۲۷، المعارف : جص۴۶۰.

[۵] . التاریخ الکبیر : ج۸ ص۸۵، المعارف : ص۴۶۰.

[۶] . تاریخ دمشق : ج۶۱ ص۴۲۴.

[۷] . تهذیب الکمال : ج۲۹ ص۲۹۹، تاریخ دمشق : ج۶۱ ص۴۲۱- ۴۲۲.

[۸] . تهذیب التهذیب : ج۵ ص۵۸۹.

[۹] . تاریخ دمشق : ج۶۱ ص۴۳۳، تهذیب التهذیب : ج۵ ص۵۹۰.

[۱۰] . تاریخ دمشق : ج۶۱ ص۴۳۴.ص

[۱۱] . همان : ص۴۲۴.

[۱۲] . وفیات الأعیان : ج۵ ص۳۶۷، تاریخ دمشق : ج۶۱ ص۴۳۲.