الْحَافِظُ لِلْقُرْآنِ الْعَامِلُ بِهِ مَعَ السَّفَرَةِ الْکِرَامِ الْبَرَرَةِ؛^۱ حافظ قرآنی که عمل کننده به آن است، همراه فرشتگان پیغام آورِ ارجمند و نیکوکار است.

سؤالی که پژوهش حاضر به دنبال پاسخ آن است، معنای حفظ قرآن در این گونه روایات است. آیا معنای حفظ در این روایات به همین معنای رایج امروز، یعنی سپردن به ذهن و نگهداری آن در خاطر است یا معنای دیگری دارد؟ معنایی که با توجه به کاربرد این واژه در روایات و نیز قراین بتوان به آن دست پیدا کرد.

پیشینه پژوهش

در باره این موضوع پژوهش مستقلی صورت نگرفته است؛ اما چهار مقاله وجود دارد که به شکل ضمنی به زوایایی از آن پرداخته‌اند:

اولین اثر، نوشته جعفر خندق آبادی است با موضوع «وسیله حفظ قرآن از اندراس کدام است؟».^۲ نویسنده حفظ را در این اثر به معنای جلوگیری از نابودی و تحریف گرفته و تنها راه‌کار آن را تلاش حضرات معصومین _ علیهم السلام _ معرفی کرده است.

دومین اثر، نوشته آیة الله ابوالحسن شعرانی با موضوع «حفظ و جمع قرآن»^۳ است که نویسنده حفظ را به معنای نگهداری و مراقبت از نابودی گرفته و به تاریخ جمع‌آوری قرآن پرداخته است.

اثر سوم، نوشته محمد احسانی فر لنگرودی با موضوع «نارسایی روایات حرمت نسیان پس از حفظ قرآن».^۴ است. در این اثر، حفظ به معنای سپردن به ذهن گرفته شده و با طرح دیدگاه‌ها و بررسی احادیث مربوط، حرمت و یا مذمتی را که متوجه نسیانِ بعد از حفظ قرآن است، مورد تردید قرار داده است.

آخرین اثر، نوشته حسن حسین زاده طاهر با موضوع «جایگاه حفظ قرآن از نگاه معصومین و بزرگان دین»^۵ است. نویسنده در این اثر، به موضوع حفظ به معنای سپردن به ذهن پرداخته و تلاش کرده است تا با استناد به روایات حفظ قرآن، مخاطب خود را به این