3) وجود قراین در کلام متقدمان
گاه در عبارات به کار گرفته شده در ترجمه روات نکاتی وجود دارد که یکی از اقوال متعارض را تأیید می‌نماید. علامه از چنین قراینی برای برخورد با تعارضات رجالی بهره برده است؛ به عنوان، نمونه نجاشی حسین بن شاذویه را توثیق کرده۱ و ابن غضایری در مورد وی می‌گوید:
قمیان گمان کرده‌اند که او غالی است؛ در حالی که کتابی استوار در نماز از او یافتم.۲
علامه می‌گوید به روایات او اعتماد می‌نمایم.۳ بنا بر این، سخن قمیان در غالی بودن حسین بن شاذویه به جهت نگارش کتابی در موضوع نماز توسط وی،۴ مردود می‌شود؛ و گر نه علامه او را با وجود توثیقش از سوی نجاشی، به جهت غالی بودن، در قسم دوم روات جای می‌داد.۵
ب. تمییز مشترکات
برخی از اسامی روات، میان افراد مختلف الحال مشترک‌اند. عدم دقت در این امر گاهی سبب ایجاد شبهه تعارض در احوال روات شده است؛ بدون آن که واقعاً در حال راوی تعارضی وجود داشته باشد. تمییز مشترکات یکی از راه‌حل‌های رفع این گونه تعارضات است.
علامه به این مهم در ترجمه روات توجه نموده است؛ به عنوان نمونه در ترجمه زکریا ابو یحیی موصلی، پس از ذکر مدح او از کتاب کشی۶ می‌نویسد:
کشی این مطالب را گفته، اما او را با کنیه و لقب یاد کرده و اسم او را نیاورده است و ابن غضایری نام او را ذکر کرده و او را تضعیف نموده است. گویا اینان
1.. رجال النجاشی، ص۶۵.
2.. رجال ابن غضایری، ص۵۳.
3.. همان، ص۱۱۸ -۱۱۹.
4.. در مسلک غالیان تقید به اعمال عبادی نیست و تنها در مواردی برای این که سپری برای حفاظت خود در جامعه مسلمان داشته باشند، نماز می‌خواندند. لذا اهتمام به نماز به هر شکل، شاهد بر عدم غلو است.
5.. چنان که در بسیاری از موارد این چنین کرده است؛ همانند ابراهیم بن صالح انماطی (خلاصة الاقوال، ص۳۱۴-۳۱۵)، احمد بن حسن بن اسماعیل (همان، ص۳۱۹)، اسحاق بن جریر (همان، ص۳۱۸)، داود بن حسین اسدی(همان، ص۳۴۵) و....
6.. اختیار معرفه الرجال، ص۶۰۶.
