با آن هماهنگ سازد. بنا بر این، یکی از ضرورت‌‏های رضامندی، شناخت قوانین و واقعیت‌‏های حاکم بر زندگی است. این قوانین، توسط ما وضع نشده و به دلخواه ما نیز تغییر نخواهد کرد. اگر انسان از آنها آگاهی یابد و بر اساس آن انتظارات و رفتار خود را تنظیم کند، ناراضی نخواهد بود. بر همین اساس، در برخی روایات، به روشنی رابطه واقعیت شناسی دنیا با آسایش روانی انسان مورد بحث قرار گرفته است.^۱

نتیجه

یافتن عاملی که در دو موقعیت متضاد، کارکرد مثبت و سازنده داشته باشد، برای علوم انسانی، به ویژه روانشناسی، جالب و شگفت‌انگیز است. متون حدیثی از چنان قابلیتی برخوردارند که دست‌کم چهار عامل برای این منظور معرفی کرده‏اند؛ وضعیتی فوق العاده که برای نظریه‌پردازی و تولید علم فرصتی مغتنم در اختیار اهل دانش و پژوهش قرار می‌دهد.

از مسائل مهم در تأمین آرامش و سلامت روان، سبب‌شناسی واکنش نامتعادل در دو موقعیت یاد شده است. در این بررسی، سبب‌‏های واکنش نامتعادل در این دو موقعیت به دست آمد و مشخص شد که چهار عنصر: لذت‌گرایی، دلبستگی به دنیا، اسناد نادرست، و انتظارات نامعقول، از اسباب واکنش نامتعادل در این دو موقعیت هستند. همچنین مشخص شد که درمان هر کدام نیز عامل خاصی برای خود دارد: لذت‌گرایی با یاد مرگ، دلبستگی به دنیا با زهد، اسناد غلط با توحید در تقدیر، و انتظارات نامعقول با واقعیت‌گرایی در تنظیم انتظارات. بنا بر این، دست‌کم چهار عامل در منابع اسلامی وجود دارد که کارکردی دوگانه داشته و در هر دو موقعیت متضاد، موجب تعادل روانی شده و واکنش مثبت را به دنبال می‌آورند: یاد مرگ، زهد، باور به تقدیر، و واقعیت‌گرایی.

این یافته‌‏ها چند نتیجه در چند بعد دارند. در بعد دانشی، نتیجه این که این حوزه، یک حوزه بزرگ و دست نخورده است که قابلیت نظریه‌پردازیِ مبتنی بر متون اسلامی دارد. نظریه‌پردازی در این زمینه، هم می‌تواند عقلی_ نقلی و با استفاده از روش تحلیل محتوا باشد و هم می‌تواند تجربی با استفاده از روش‌‏های خاص خود باشد. در بعد عملی، نتیجه این که با کاربست این عوامل سریع‌تر و بهتر می‌توان بهداشت و سلامت روان را تضمین کرد. بدین