بحثی در باره راه نیافتن روایت «أفضل الأعمال انتظار الفرج» در گفتمان مهدویت اهل سنت - صفحه 99

حنبل، سنن ابن ماجه و سنن ابوداوود. البته باید تأکید نمود که دو کتاب مشهور صحیح البخاری و صحیح مسلم جزو این مجموعه قرار نمی‌گیرند و روایاتی در باب مهدویت به خود اختصاص نداده‌اند.۱ سوای نقل روایات مهدویت در مجموعه‌های روایی، شاهدیم که علمای اهل سنت به نگارش تک‌نگاری‌هایی نیز در باره مسأله مهدویت دست زده و آثار متعددی را به گردآوری روایات مهدویت اختصاص داده‌اند. أبو یعلی البیضاوی محقق کتاب العَرف الوردی فی اخبار المهدی از جلال الدین سیوطی، در انتهای این اثر، فهرستی را از 59 تک نگاری ارائه می‌دهد که از ابتدای تاریخ اسلام تا دوره معاصر از سوی علمای اهل سنت به مسأله مهدویت اختصاص یافته‌اند. البته همه این آثار برجای نمانده‌اند.۲ بر اساس بررسی أبو یعلی، قدیمی‌ترین اثر مستقل در این باره را ابو بکر بن ابی خیثمة النَسائی (م279ق) در سده سوم قمری با نام «الأحادیث الواردة فی المهدی» نگاشته است. ۳

اما در باره نوع روایاتی که در میان آثار روایی اهل سنت به مسأله مهدویت اختصاص یافته‌اند، باید گفت که این دست از روایات بیشتر از جنس روایات ملاحم و فتن هستند. در واقع، این دست از روایات اهل سنت به اخبار آخرالزمان با محوریت مهدی موعود اختصاص یافته‌اند. در این نوع از روایات به مسائلی مانند نام حضرت، ۴ ویژگی‌های ظاهری و خلق و خوی ایشان، ۵ این که از نسل چه کسی هستند،۶ محل ظهور ایشان، ۷

1.. بررسی تطبیقی مهدویت، ص۳۸- ۵۵.

2.. العرف الوردی، ص۱۸۸- ۱۹۵.

3.العرف الوردی، ص۱۸۸. باید تأکید کرد که میان اهل سنت در باره مهدی موعود - علیه السلام - دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. نیز دیدگاه‌های آنها در این باره با شیعه نیز متفاوت است (ر.ک: امام مهدی - علیه السلام -، ص۲۷ - ۳۰).

4.برای نمونه می‌توان به این روایت اشاره نمود: أخرج نعیم بن حماد، عن أبی سعید خدری، عن النبی – صلی الله علیه و آله - قال: «اسم المهدی اسمی» (العرف الوردی، ص۱۰۶).

5.برای نمونه می‌توان به این روایت اشاره نمود: عن حذیفة، قال: قال رسول الله – صلی الله علیه و آله -: «المهدیّ رجل من وُلدی، وجهه کالکوکب الدُّرّی» (الأربعون حدیثا فی المهدی، ص۶۰).

6.. برای نمونه می‌توان به این روایت اشاره نمود: عن أم سلمة - رضی الله عنها - قالت: سمعت رسول الله – صلی الله علیه و آله - یقول: «المهدی من عترتی من ولد فاطمة - رضی الله عنها -» (عقد الدرر، ص۶۹). أخرج ابو نعیم، عن أبی سعید، عن النبی – صلی الله علیه و آله - قال: «المهدی منا أهل البیت، رجل من أمتی أشم الأنف، یملأ الأرض عدلاً کما ملئت جوراً» (العرف الوردی، ص۴۹).

7.برای نمونه می‌توان به این روایت اشاره نمود: أخرج أیضاً [نعیم] عن قتادة قال: قال رسول الله _ صلی الله علیه و آله _: «أنه یخرج من المدینة إلی مکة، فیستخرجه الناس من بینهم، فیبایعونه بین الرکن و المقام و هو کاره» (همان، ص۱۱۶).

صفحه از 107