الگوی اسلامی سلسله مراتب در خانواده با رویکرد روانشناختی - صفحه 89

درآورد، فرمود: این بنده من حوّاست؛ آیا دوست داری با تو مأنوس شود، سخن بگوید و تابع امر تو باشد؟ آدم گفت: بله.۱ این روایت نیز به وضوح نشان می‌دهد که خداوند ماهیت ازدواج را انس و الفت میان زن و مرد و قالب آن را به صورت سرپرستی مرد و اطاعت زن قرار داده‌ است.

بحث و نتیجه گیری در جایگاه زن و مرد در خانواده

در برخی روایات، نافرمانی از شوهر در کنار برخی از محرمات ذکر شده‌ است، که می‌توان نافرمانی از شوهر را مخالفت با خواست شارع دانست و از سوی دیگر، تنها حدی که برای اطاعت از شوهر ذکر شده‌ است، قید «معروف» است که نشان می‌دهد،

اولاً، اطاعت از شوهر در خانواده ضرورت داشته و فقط یک دستور اخلاقی برای بهبود وضعیت خانواده نیست؛

ثانیاً، محدوده اطاعت از خواسته‌های مشروع و معقول شوهر در همه امور زندگی ‌است؛ نه فقط در مواردی خاص مانند مسائل جنسی و یا آنچه مربوط به حقوق جنسی شوهر می‌شود و فقط خواسته‌های شوهر در معصیت پروردگار یا خواسته‌های غیر معقول و دشوار او که سبب عسر و حرج زن می‌گردد، مطاع نیست؛

ثالثاً، موارد و مصادیقی که در روایات برای اطاعت از شوهر ذکر شده‌ است، مانند مسائل جنسی و خروج از منزل، به این دلیل که اشاره به اصول و حدود خانواده داشته و از اهمیت بالایی برخوردار است، به عنوان مصادیق اتم و اکمل این اطاعت در روایات ذکر شده و روی آنها تأکید بیشتری شده است.

رابعاً، با توجه به آیات و روایاتی که وظایف متعددی را برای مرد در قبال همسر و خانواده مشخص می‌کند، می‌توان گفت که جایگاه برتر مرد درخانواده به او قدرتی عنان‌گسیخته و اختیاری بی‌حد و مرز نمی‌دهد، بلکه مسؤولیت‌های او را می‌افزاید و او را به عنوان یک مدیر که در صدد اصلاح و به سعادت رساندن مجموعه تحت‌نظرش است، قرار می‌دهد. همین نکته ظریف است که نظریه اسلام را از نظریه مردسالاری _ که در آن جایگاه برتر مرد در جهت لذت و رضایت همه جانبه مرد است _ متمایز می‌کند.

جدول بررسی اعتبار روایات

در جدول ذیل، روایات هر مبحث به ترتیب در جدول آورده شده و پس از ذکر شماره

1.. وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ج۲۰، ص۱، ح۲۴۸۹۸.

صفحه از 100