همچنين امير المؤمنين عليه السلام ضمن وصايايش به امام حسن مجتبي عليه السلام در زمينه اعتدال و ميانه‌روي ميفرمايد:
و اقتصد يا بني في معيشتک؛
فرزند عزيزم، در تلاش معاشت، ميانه‌رو و معتدل باش و از زياده‌روي پرهيز کن.
(بحار الأنوار، ج ۶۸، ص ۲۱۴)
3. آرزوهاي دور و دراز
اميد به آينده و آرزوهاي منطقي و دست‌يافتني، در فرهنگ اسلامي مثبت و ارزش‌مند قلمداد شده است. اميد و رجاء به موفقيت‌هاي مادّي و معنوي در زندگي، موتور محرّکه حرکت انسان است. سخن پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله اين مطلب را تأييد مينمايد:
الأمل رحمة لامّتي و لولا الأمل ما رضعت والدة ولدها و لا غرس غارس شجراً؛
آرزو، براي امّت من رحمت است؛ اگر آرزو نبود، هيچ مادري فرزند خود را شير نميداد و هيچ باغباني درختي نمينشاند. (همان، ج ۷۴، ص ۱۷۵)
با توجّه به مجموع روايات عنوان «امل» به دست ميآيد که در فرهنگ ديني، آرزو به دو گونه مثبت و منفي است. آرزوي مثبت که به رجاء و اميد نزديکتر است، متعلّق به امور معقول، مشروع و دست‌يافتني است. در مقابل، آرزوهاي منفي، در بيان ائمّه اطهار عليهم السلام نفي و طرد شده است. اين آرزوها، در بيشتر احاديث، به آرزوهاي دور و دراز و دست‌نيافتني تفسير شده است که رسيدن به آن‌ها انسان را از مسير حقّ‌طلبي و اعتدال خارج ميسازد و او را به افراط‌گري در کار و تلاش سخت در دنيا، پيوند ميدهد. هشدارهاي ائمه عليهم السلام در اين باره بسيار جدّي است. پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله براي امّت خود، بيش از هر چيز از آرزوهاي دراز و همچنين مسبّب آن يعني هواي نفس، اظهار نگراني و ترس ميکند:
ان اخوف ما اخاف علي امّتي، الهوي و طول الامل؛
براي امّت خويش از دو چيز، خائف و ترسانم: هواي نفس، و آرزوهاي دراز. (همان، ج ۶۷، ص ۷۵)
آرزوهاي دور و دراز، سبب ضايع و تباه کردن اعمال و رفتار انسان مي‌گردد. حضرت علي عليه السلام ميفرمايد:
من اطال الامل، اساء العمل؛
کسي که آرزو را دراز گرداند، رفتار خود را ضايع و تباه کرده است. (نهج البلاغه، حکمت ۳۶)
به راستي که با بلندپروازي‌هاي نابه جا و آرزوهاي بي حساب و طولاني، انسان کارها را کنار مي‌نهد و در جستجوي سراب رؤياهاي خويش، به ورطه نيستي و نابودي کشانده مي‌شود. امام علي عليه السلام در اين زمينه ميفرمايد:
