است که بتوان از آن حکم خاص آیه را فهمید؛ زیرا تنها ائمه علیه السلام هستندکه با علم الهیِ خود آگاه به ظاهر و باطن قرآن‌اند و قادرند آیات قرآن را تخصیص زده و جهت خاص آن حکم و مقصود واقعی خداوند را آشکار سازند.

روایات مقیّد آیات مطلق

برخی از روایات تفسیری امام اطلاقات قرآنی را مقیّد می‌کنند؛ مانند آیه «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ».^۱دركتاب شریف اصول الكافی حدیثی طولانی از امام صادق علیه السلام نقل شده كه در آن، به وجوب چشم‌پوشی و روی‌گردانی از حرام الهی اشاره شده، عملی كه خدا بر چشم مقرر كرده و مراعات آن از ایمان است و امام مقصود از حفظ فرج را در جمله «و یحفظن فروجهن» حفظ از نظر دانسته، نه حفظ از زنا.^۲ بنا بر این، امام در این آیه، «و یحفظن فروجهن» را به «حفظ از نظر» قید زده و مقصود اصلی آیه را بیان کرده‌اند. از تابعان در این خصوص روایتی نقل نشده است.

در این بخش نیز آمار روایات و نحوه بیان امام از تفسیر آیات برای نشان دادن جایگاه ایشان کافی است. با این وجود، روایات بخش سوم _ که به گونه‌های تفسیری خاص امام صادق علیه السلام می‌پردازد _ نقش اصلی را در اثبات جایگاه انحصاری آن امام در تفسیر قرآن نقش اصلی را بر عهده دارد.

بخش سوم

روایات این بخش گونه‌های تفسیری هستند که تنها در روایات امام صادق علیه السلام مشاهده می‌شوند. روایات تأویل و بیان معنای باطنی، اخبار غیبی آینده، روایات تمثیلی و روایات جَری و تطبیق از این دسته‌اند. این روایات بیان‌گر سطوح بالا و مراتب عمیق‌ تفسیرند که مبتنی بر علم لدنیّ و نبویّ ائمه علیهم السلام هستند و جایگاه انحصاری آنان را در تفسیر قرآن نشان می‌دهند. نمونه‌هایی از این روایات عبارت‌اند از:

روایات تأویل و بیان معنای باطنی

روایاتی از امام رسیده كه به ژرفایی و آفاق‌گستری و مراتب چندگانه داشتن قرآن اشاره دارد. این روایات در پی این هستند كه به مردم بگویند كه نباید به ظاهر قرآن بسنده کرده و