امام صادق علیه السلام
الجُمُعَةُ لِلتَّنَظُّفِ وَالتَّطَيُّبِ، وهُوَ عيدُ المُسلِمينَ، وهُوَ أفضَلُ مِنَ الفِطرِ وَالأَضحى، ويَومُ الغَديرِ أفضَلُ الأَعيادِ، وهُوَ الثّامِن عَشَرَ مِن ذِي الحِجَّةِ، وكانَ يَومَ الجُمُعَةِ، ويَخرُجُ قائِمُنا أهلَ البَيتِ يَومَ الجُمُعَةِ، ویَقومُ القِيامَةُ يَومَ الجُمُعَةِ، وما مِن عَمَلٍ يَومَ الجُمُعَةِ أفضَلُ مِن الصَّلاةِ عَلىٰ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وآلِهِ.
جمعه، روز پاکیزه ساختن و خوشبو کردن و عید مسلمانان و برتر از [عید] فطر و [عید] قربان است، و روز [عید] غدیر، پُرفضیلتترین عیدهاست که روز هجدهم ذی القعده است و [واقعهٔ غدیر در] روز جمعه بود. قائم ما اهل بیت، در روز جمعه ظهور میکند و قیامت، در روز جمعه بر پا میشود و هیچ کاری در روز جمعه برتر از صلوات بر محمّد و خاندانش نیست.
الخصال: ص394 ح101
عقلمحوری
فلا يَسْتَخِفُّ لَهُ عَقْلَهُ وَلَا رَأْيَهُ
ترجمه و شرح
«در راه برآوردن خواهش نفسش، عقل و رأیش را، که مبتنی بر ادراکات متین عقلایی است، خوار و خفیف نمیساخت».
امام علیه السلام پیروی از غرایض شهوانی را با دستورهای عقلی در تنافی و در تعارض میداند و پرداختن به تمایلات این غرایض را تنها در صورتی جایز میشمارد که با دستورهای عقل و آموزههای دینی مطابقت داشته باشد. توضیح آنکه تمام غرایز و قوایی که خداوند در وجود انسان قرار داده است برای او ضروری و سودمند است. هیچ خصلتی از ویژگیهای انسانی بیفایده و زیانبار نیست. محبت جان و مال و تمایل به شهوت و حتی صفاتی چون غضب و کینه و عداوت، که در اخلاق از آن صفات به «صفات رذیله» نام برده میشود نیز وجودش برای انسان لازم و در جای خود سودمند است. چیزی که مهم است فراگیری توانمندیِ بهکارگیری درست این ویژگیهاست تا به جای انحراف و گمراهی به خاطر استفادة نابجا از این ویژگیها، در مسیر کمال و سعادت از آنها بهرهبرداری شود. کلید دستیابی به این توانمندی، پیروی از آموزههای دینی و عقلانیت در امور است تا جایی که در حدیث از پیامبر خدا صلی الله علیه وآله عقل، سودمندترین دارایی دانسته شده است.۱
1.. المحاسن: ص۱۷: پیامبر صلی الله علیه و آله: لا مال أعود من العقل.