برای انکار سنت مبنای کلامی، فلسفی و کتاب مقدسی ارائه کردند.
_ از قارئون آثار زیادی باقی نمانده است؛ در حالی که از قرآنیون علاوه بر آثار پرشمار مکتوب، آثار الکترونیکی بسیاری وجود دارد.
_ در یهودیت هر چند تلاشهایی به منظور آشتی دادن دیدگاههای قارئون و حاخامها صورت گرفته است، ولی هیچ کدام از آنها قرین توفیق نبوده است. سعد بن کمونه قبل از سال 1284 در کتاب الفرق بین الربانیین و القرائین و نیز نیم قرن بعد از آن، دانشمندی از جزیره کرت ایتالیا کتابی در این خصوص تدوین کرد.۱ این در حالی است که در عالم اسلام چنین کاری صورت نگرفته است.
نتیجه
چنان که ملاحظه شد، قرآنیون در عالم اسلام با وجود تنوع اقلیمی (شبه قاره هند، مصر، ایران و شرق آسیا) و مذهبی (اهل سنت، خوارج، معتزله و برخی از شیعیان)، دست‌کم در عدم باور به حجیت سنت و هم‌عرضی آن با قرآن با هم هم‌داستان‌اند. هدف و انگیزه اولیه بیشتر آنان اصلاح دین، زدودن خرافات و هموار کردن راه پیشرفت جوامع اسلامی بود. به یک معنا شعار بازگشت به قرآن تحت تأثیر دستاوردهای جهان غرب بود. به باور ایشان، علت عقب‌افتادگی و نزاعهای فرقهای در میان مسلمانان غفلت از قرآن و تکیه بیش از حد بر سنت است؛ در حالی که برخی از قرآنیون شیعی در صدد پایان دادن به نزاعهای فرقهای بودند و بر این باور بودند که با بازگشت به قرآن _ که مورد قبول همه مسلمانان است _ میتوان به وحدت حقیقی نایل آمد. بعضی از قرانیون اهل سنت به دامن سلفی‌گری افتادند یا افکارشان به سلفی‌گری منتهی شد. در مقابل، تنوع اقلیمی و مذهبی موجود میان قرانیون در میان قارئون دیده نمیشود. آنان نیز تحت تأثیر فرهنگ بیگانه، یعنی تفکر معتزلی بودند. البته برخی از قرآنیون نیز خود را نومعتزلی میدانند، ولی شروع این نهضت در شبه قاره، تحت تأثیر استعمارگران بیگانه بود. قارئون تنها در درون فرقههای یهودی به گرایش پلورالیستی قایل بودند؛ در حالی که قرانیون این گرایش را نسبت به دیگر ادیان نیز تعمیم میدادند. در مجموع، در هر دو نوعی تکلف در استخراج احکام، اباحیگری در شریعت و نگرش پلورالیستی نسبت به سایر ادیان دیده میشود، هر چند در پارهای از موارد، برای نمونه، از نظر مبنا و رهیافت تفاوت چشم‌گیری با هم دارند.
1.. EncyclopaediaJudaica. vol. , ۱۰, p۸۷۲.
