مقایسه مبانی انکار سنت در یهودیت و اسلام - صفحه 171

«در باره تکوین حدیث»، مقایسه فوق را گمراه کننده و مردود دانست.۱ با این حال، ‏او در مقاله «منازعات در باب جایگاه حدیث در اسلام»، از احتمال تأثیرپذیری مسلمانان از یهودیان در این خصوص سخن گفته و معتقد است که رویدادهایی مشابه در صدر اسلام این فرض را تأیید می‏کند؛۲ برای نمونه، ‏گفته شده است:

هنگامی که شمار احادیث، در زمان عُمَر در حال افزایش بود، احادیث را نزد او بردند. چون چنین کردند، دستور داد آن نوشته‏ها را بسوزانند. سپس گفت: «مثناه کمثناه اهل الکتاب؟ آیا شما واقعاً میشنایی مانند میشنای یهود می‏خواهید؟».۳

گلدزیهر می‏گوید:

در قرون دوم و سوم، اصل برابری اعتبار قرآن و حدیث پایه‌گذاری شد تا جایی که گاه از امکان نسخ قرآن با سنت سخن می‏گفتند؛ چه هر دو وحی الهی بودند.۴

این نگاهی گذرا به پیشینه مقایسه فوق بود. طبیعی است که پس از تبیین دیدگاه‌های منکران سنت در یهودیت و اسلام، باید یک بار دیگر با مرور شباهت‏ها و تفاوت‏ها میزان درستی ادعای فوق را بررسی کرد.

در این باره سؤالات چندی فرا روی ما قرار دارد؛ برای نمونه، ‏آیا سنت‌گریزی یا سنت‌ستیزی را باید به عنوان یک گرایش غیر ارتودکسی به حساب آورد یا این که ریشه در گفته‏های پیشوایان این ادیان دارد؟ آیا انکار سنت مبنای کلامی یا فلسفی و یا احیاناً! کتاب مقدسی دارد؟ چه شباهت‏ها و تفاوت‏هایی بین منکران سنت در یهودیت و اسلام وجود دارد؟ به چه میزان، این شباهت‏ها صوری یا واقعی هستند؟

جایگاه سنت در یهودیت

قبل از پرداختن به دیدگاه منکران سنت در یهودیت بایسته است نخست، توضیحی اجمالی در باره جایگاه و مرجعیت سنت در یهودیت ارائه گردد. در یهودیت اعتقاد بر این

1..‏‏ همان، ‏ص۱۶۵.

2..‏‏ همان، ‏ص۱۵۳.

3..‏‏ تدوین السنة النبوی، ‏ص۳۴.

4..‏‏ حدیث اسلامی: خاستگاه‏ها و سیر تطور، ‏ص۱۵۸.

صفحه از 185