نقد مقاله«مقایسه نگرش شیعه به داستان قربانی ابراهیم علیه السلام با یهودیت، مسیحیت، و احادیث اهل سنّت» از منظر فایرستون - صفحه 159

ثانیاً، با فرض صحت روایت۱ _ که برای اولین بار از شیخ صدوق، نقل شده (نویسنده به این مطلب اشاره نموده) و سایرین همگی به نقل از او آن را ذکر نموده‌اند _ مطلبی دال بر برابری شهادت امام حسین علیه السلام با قربانی کردن قربانی رهایی بخش به جای پسر حضرت ابراهیم علیه السلام ، وجود ندارد. در این روایت آمده است:

... یا إبْرَاهیمَ، قَدْ فَدَیتُ جَزَعَكَ عَلَی إبْنِكَ إسماعیلَ، لَوْ ذَبَحْتَهُ بِیدِكَ بِجَزَعِكَ عَلَی الْحُسَینِ علیه السلام وَ قَتْلِهِ وَ أوْجَبْتُ لَكَ أرْفَعَ دَرَجاتِ أهْلِ الثَّوابِ عَلَی الْمَصائِبِ، فَذلِكَ قَوْلُ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ فَدَینَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إلَّا بِاللهِ.۲

علامه مجلسی در بحار الأنوار۳ در توضیح این روایت می‌فرمایند:

... و لما کان أسفه علی ما فات منه من ثواب الجزع علی ابنه، عوضه الله بما هو أجل و أشرف و أکثر ثواباً، و هو الجزع علی الحسین علیه السلام ...؛

... زمانی که او از این که ثواب جزع بر پسرش را از دست داده، متأسف شد، خداوند به او چیزی عنایت فرمود که ثوابش أجلّ، أشرف و أكثر باشد، و آن جزع بر مصیبت سید الشهداء علیه السلام بود...

لذا روایت تنها در بیان آن است که خداوند مصیبت آن حضرت و حزن او بر شهادت امام حسین علیه السلام را فدیه (یا بدل و عوض) مصیبت او بر ذبح فرزند خودش قرار داد. با توجه به این که نویسنده این منبع را در اختیار داشته، جای تعجب است که چگونه چنین برداشتی را از روایت، به عنوان نظر شیعه، ارائه نموده است؟!

ثالثاً، اندوه حضرت ابراهیم علیه السلام را به عنوان شایستگی الهی تلقی نموده است، و حال، آن که عبارت روایت به وضوح می‌نماید، آنچه سبب بالا رفتن مرتبه و قرب وی شد، عشقی بود که اندوه از آن نشأت گرفت، نه صِرف اندوه؛ چنان که در روایت آمده است:

1..‏ سند این روایت (حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ النَّیْسَابُورِیُّ الْعَطَّارُ بِنَیْسَابُورَ فِی شَعْبَانَ سَنَةَ اثْنَتَیْنِ وَ خَمْسِینَ وَ ثَلَاثِمِائَةٍ،‏ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَةَ النَّیْسَابُورِیُّ،‏ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ،‏ قَالَ: سَمِعْتُ الرِّضَا علیه السلام یَقُولُ...‏) صحیح است،‏ زیرا راویان آن همه امامی و ثقه‌اند‏ (بر اساس: رجال النجاشی،‏ ص۳۰۶- ۳۰۷ (الفضل بن شاذان- ثقه)، ص۲۵۹ (علی بن محمد بن قتیبة- کشی بر او اعتماد کرده)؛ طرائف المقال،‏ ج۱،‏ ص۲۴۸ (الفضل بن شاذان)، ج۲،‏ ص۶۶۰ (علی بن محمد بن قتیبة)، ج۱،‏ ص۱۷۴ (عبدالواحد بن محمد)). ‏

2..‏ عیون اخبار الرضا علیه السلام ،‏ ج۱،‏ ص۲۰۹. ‏

3..‏ بحار الأنوار،‏ ج‏۴۴،‏ ص۲۲۶- ۲۲۷؛ مشابه این مطلب در کتب دیگر شیعه نیز آمده است؛ از جمله: عوالی اللئالی،‏ ج۱،‏ ص۴۱۹؛ ریاض الأبرار،‏ ج۱،‏ ص۱۶۸؛ و...‏. ‏

صفحه از 169