سبک‌شناسی دعای مکارم الاخلاق - صفحه 25

این نیایش _ که در مقام درخواست و طلب است _ بیشتر از جمله‌های فعلیه _ که اکثر آنها فعل امر است _ ساخته شده است که حکایت از نگاه به آینده دارد. ضمایر به کار رفته نیز بیشتر متکلم وحده و سپس ضمیر مخاطب است.

- اوج زیبایی این گفتار در تصاویر فنی آن است که پا را از زبان عادی فراتر نهاده، دست به برجسته‌سازی ادبی می‌زند و تصاویری را برای انسان ترسیم می‌کند و ذهن، با برخورد با آنها این تصاویر را واقعی می‌پندارد و از درک آن لذت می‌برد.

- حضرت امام سجاد علیه السلام، در زمینه معنایی، به جای استفاده از جملات بلند _ که هماره در نیایش‌ها مورد توجه است _ از جملات کوتاه، ولی هم‌معنا استفاده می‌کند. تکرار مضمون‌های واحد، از دو دیدگاه ترادف لفظی و معنایی، از ویژگی‌های سبک این امام است. هم‌چنین، یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین شاخصه‌های سبک امام زین العابدین، درود بر پیامبر و خانواده عظیم الشأن ایشان، قبل و بعد از هر بند از دعا است که فاصل آوایی و معنایی به شمار می‌آید و از مهم‌ترین عوامل در استجابت دعا نزد شیعیان است.

- گزینش واژه‌های متناسب با معنای مورد نظر، همراه با حفظ موسیقی موجود، از امتیازات شاخص و قابل توجه در لایه معنایی در این دعا است. مجموعه این عوامل، و در رأس آنها، مفاهیم و معارف بلند آورده شده در این نیایش، راز ماندگاری این دعای شریف است.

کتابنامه

_ آواشناسی زبان عربی، انیس ابراهیم، ترجمه: ابوالفضل علامی میانجی، تهران: انتشارات اسوه، 1374ش.

_ الأسلوبیة، پیر گیرو، ترجمه: منذر عیاشی، حلب: دار الحاسوب للطباعة، دوم، 1994م.

_ الأسلوبیة، الرؤیة و التطبیق، یوسف أبوالعدوس، اردن: دار المسیرة، 2010م.

_ بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، 1376ش.

_ ترجمه و شرح صحیفه کامله سجادیه، سید علینقی فیض الاسلام، بی جا: انتشارات فیض الاسلام، 1372ش.

_ جواهر البلاغة فی المعانی و البیان و البدیع، سید احمد هاشمی، بی جا: مؤسسة الصادق للطباعة و النشر، 1379ش.

_ درآمدی برسبک و سبک‌شناسی در ادبیات، محمد عبادیان، تهران: انتشارات جهاد

صفحه از 26