مفهوم ‏شناسی ترکیب‏ های همسو با «هکذا نزلت» و شبهه تحریف قرآن - صفحه 79

طرف باری‌تعالی صورت گرفته و جبرئیل علیه السلام آن را بر پیامبر صلی الله علیه و اله نازل نموده است و ما از طرف خودمان چنین تفسیر نمی‏کنیم این نکته محور اصلی کلام امام علیه السلام را تشکیل می‏دهد.

در نتیجه، این احادیث نظری به تحریف به نقصان ندارد و فقط تذکر می‏دهد که این تفسیر از جایگاه خاص و بالایی برخوردار است؛ یعنی باری‌تعالی چنین تفسیر نموده و جبرئیل علیه السلام واسطه آوردن این تفسیر بوده است؛ همان گونه که جبرئیل علیه السلام واسطه در نزول بسیاری از مطالب دیگر نیز بوده است که در آداب و سنن و فرایض مطرح است. احادیث بسیاری در منابع شیعی و سنی وجود دارد که تعابیری با مضمون نزول مطلبی توسط فرشته وحی، یعنی جبرئیل علیه السلام بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله دارد و حاکی از آوردن مطلبی از طرف باریتعالی توسط جبرئیل علیه السلام بر پیامبر صلی الله علیه و اله است؛ امّا چون روایات مورد بحث، تفسیر برخی آیات را در بر دارند و در آن تعبیر شده که جبرئیل علیه السلام آیه را این گونه بر پیامبر صلی الله علیه و اله نازل نمود یا آیه این گونه بر آن حضرت نازل شد، این شبهه پدید آمده که مضمون این روایات، کم بودن آیات مصحف موجود نسبت به وحی الهی است؛ در صورتی که چنان‌چه گفته شد، تأکید این روایات بر این است که این مطالب از طرف خدا بر پیامبرش نازل شده و این نکته که قسمت اضافی طرح شده در حدیث جزء آیه نیست، هم در نزد امام علیه السلام و هم در نزد راوی امری مسلّم بوده است.

2. قرینه‌های و شواهد نزول تفسیر همراه با نزول قرآن

در متون روایی، نصوصی وجود دارد که بیان‌گر نزول تفسیر همراه با نزول قرآن بوده است؛ اگر چه این نصوص، اعتبار اندکی دارند، ولی با این همه می‌توانند در کنار دیگر شواهد، قرینه‌ای برای نزول تفسیر در روایات مورد بحث باشند که در این‌جا به پاره‌ای از آنها اشاره می‌شود:

1 - 2. نهی ائمه علیهم السّلام از قرائت غیر مشهور قرآن

گاهی شخصی قرآن را همراه با اضافاتی _که ظاهراً تفاسیری از آیات بوده و شخص قاری آن را از طریق اهل بیت علیهم السّلام شنیده بوده _قرائت کرده، امام علیه السلام وی را نهی کرده و دستور داده قرآن را همان گونه که در مصحف منتشر شده آمده است، بخواند؛ به عنوان نمونه، امام صادق علیه السلام شخصی را که چنین کرد، از این کار بازداشت و به طور شدید با وی برخورد نمود و فرمود:

صفحه از 94