به کار می‌رود، شمشیری است علیه مسلمانانی که با تأویل قرآن، حرکت خود را حق دانسته و بر ضد گروهی از مسلمانان وارد نبرد شده‌اند.
چهار. تفسیر کلام
اربلی (م693ق) در شرح حدیث، از جنگ برای تنزیل، که از اختصاصات پیامبر صلی الله علیه و اله است، یاد کرده و با استناد به آیه‌هایی از قرآن، همچون: مسؤولیت پیامبر صلی الله علیه و اله برای نجات مردم از ظلمت و بردنشان به سمت نور و راه خدا۱ و این که قرآن حاوی بیان همه چیز و رحمت و بشارت برای اهل تسلیم است،۲ و بر قلب پیامبر صلی الله علیه و اله نازل شده تا بیم دهنده مردمان باشد.۳ گفته که راه به دست آوردن چنین حکم‌هایی، تنزیل، و منکر آن _ همان‌گونه که خداوند فرموده۴ _ کافر است و پیامبر صلی الله علیه و اله موظف بود با منکران آن بجنگد.
منظور از جنگ برای تنزیل، این است؛ اما منظور از تأویل، تفسیر کلام و یافتن منظور نهایی آن است:
۰.أما تأویله فهو تفسیره و ما یؤول إلیه آخر مدلوله.
هر کس قرآن را بر اساس مفاد الفاظ آن تفسیر کند و به واقع آن برسد، درست عمل کرده و هر کس از آن دور افتد و از مدلول و مقتضای کلام جدا شود و آن را به غیر منظورش حمل نماید و مطابق هوسش تفسیر نموده، آن را به چیزی تأویل کند که با روش کتاب ناسازگار باشد، با این باور که اجمال قرآنْ همانی است که او گفته و منظورش همانی است که او درست کرده، و به سمت آن رفته، این شخص الحاد داشته و از مدلول قرآن منحرف گردیده و راه قرآن را نپیموده، و در این باره با امامان هدایت مخالفت و هواپرستی کرده است. در این صورت، اگر او به گمراهی‌اش اصرار بورزد و به مخالفتش و جهلش ادامه دهد، جنگ با وی لازم است تا او به فرمان و طاعت خدا برگردد. از این رو رسول خدا صلی الله علیه و اله جنگ برای تأویل را همانند جنگ برای تنزیل قرار داده است.۵
این نویسنده، آن گاه، موردی از مقطع جنگ نهروان را مثال زده که وقتی در باره ذو
1.. سوره ابراهیم، آیه ۱.
2.. سوره نحل، آیه ۸۹.
3.. سوره شعراء، آیه ۱۹۳.
4.. سوره عنکبوت، آیه ۴۷.
5.. کشف الغمة، ج۱، ص۱۲۳ و ۱۲۴.
