محدّث اعظم ننوشته است. محدّث اعظم، كسى است كه تمام احاديث شيعه را ديده باشد. خوب الآن با امكانات زياد و ارتباطاتى كه داريم، مى شود از كتاب خانه هاى كشورهاى خارج هم به راحتى آگاهى يافت.
حرفم اين است كه بياييد از اين امكانات، بهترين استفاده ها را ببريم، مخصوصا براى كتاب الكافى ؛ چون اين كتاب، مانند صحيح البخارى براى اهل سنّت، وجهه مذهبى دارد. مثلاً يك برنامه براى كارهاى قبل از الكافى ، يك برنامه براى معاصر الكافى و يك برنامه براى بعد از الكافى تا زمان معاصر . سه رشته گوناگون را بايد مورد توجّه قرار بدهيم. كارهاى جديدى مثل همان جريان غلوّ هم بايد در اولويت باشد . اصلاً تاكنون نسبت الكافى را با خطّ غلوّ بررسى نكردند و ما معتقديم كه الكافى، كارى كرد كه خطّ غلوّ در خطّ اعتدالْ ادغام شد و ديگر دو تا خط نبود. ما از زمان امام صادق عليه السلام تا زمان كلينى، دو خط داريم كه از زمان كلينى، يك خط شد. اين نكته، خيلى مهم است؛ يعنى ما ديگر تُراث محمّد بن سنان، در مقابل حسين بن سعيد نداريم.
حالا آيا وجود الكافى، اين اثر را گذاشت؟ من احتمال مى دهم قصّه تاريخى، يعنى تشكيل حكومت «اهل بيت» در مصر ـ كه هم زمان كلينى بوده ـ ، نقش داشته است. ^۱ حال بايد بررسى كرد و ديد كه آيا واقعا با رسيدن به حكومت ، ديگر كار علمى خود را رها كردند، يا الكافى اين اثر را گذاشت؟
بنا بر اين، اولاً بايد با توجّه به امكانات و ارتباطاتى كه با كتاب خانه هاى خارجى وجود دارد، عنصر زمان را در نظر بگيريم تا يك كار علمى كاملاً پخته انجام دهيم. مطلب دوم، اين كه از اين حرف هايى كه مستشرقان زدند، استفاده بشود . البته من معتقدم كه ما بيش از آنها مى توانيم كار كنيم و بسيارى از زوايايى را كه آنها اصلاً توجّه نكرده اند، تحقيق كنيم. سوم اين كه بايد اين كار، به صورت برنامه ريزى شده، انجام