صدق الهی و مسئله خلف وعيد

نشریه : معرفت کلامی

نویسنده : پديدآورنده : عبد الرحیم سلیمانی بهبهانی

چکیده :

به دست دادن تصوير درست از صفات ذاتی و فعلی خداوند، و تلاش در جهت زدودن شبهات مرتبط با اوصاف الهی، نقشی برجسته در تعميق باور دينی و جلوگيری از انحرافات اعتقادی دارد. صفت صدق الهی هرچند از اوصاف مورد اتفاق است، اما گاهی ممکن است در تعارض با يکی ديگر از باورهای دينی، يعنی جواز عفو و عدم عذاب برخی گناهکاران بر طبق مشيت الهی، جلوه کند. تفضليه که معتقد به جواز عفو هستند، برای نشان دادن سازگاری ميان اين عقيده با صفت صدق الهی و وعيدهای موجود در قرآن و احاديث، نظريه های مختلفی عرضه کرده اند، که مهم ترين آنها عبارت اند از: نظريه مبتنی بر انکار اطلاق قبح کذب؛ نظريه انشاء انگاری وعد و وعيد؛ نظريه عدم واقع نمايي زبان وعد و وعيد؛ نظريه انکار تنجّز و حمل وعيدها بر استحقاق عقاب، و نظريه مشروط بودنِ وعيدهای الهی. نوشتار حاضر، که به شيوه کتابخانه ای و با رويکرد توصيفی تحليلی سامان يافته، بر آن است که نظريه اخير -يعنی مشروط بودنِ آيات و اخبار وعيد و عدم اطلاق و عموميت آنها- نظريه ای استوار و دارای پشتوانه عقلی، قرآنی و حديثی است، و چهار نظريه ديگر دارای اشکال اند.