2. امامت در اصطلاح

اگر بخواهيم تمام تعريف هاى ارائه شده را چه از نظر علماى شيعه و چه از نظر علماى اهل سنّت ، جمع بندى كنيم ، به اين نتيجه مى رسيم كه امام يعنى : پيشوايى و رياست عمومى دينى بر مردم مسلمان ، در امور و شئونات دينى و دنيوى آنها كه پس از پيامبر صلى الله عليه و آله ، حافظ شريعت اسلام و هادى مردم خواهد بود . در واقع ، بين شيعه و اهل سنّت ، در تعريف امام ، اختلافى نيست ؛ بلكه اختلاف اساسى ، اين است كه امام كيست؟ و نحوه تعيين و نصب امام چگونه است؟ و ويژگى هاى امام از نظر عصمت و غيره چيست؟ از نظر شيعه ، امامت ، يكى از اصول مهم اعتقادى است . تنها اختلافى كه بين علماى شيعه وجود دارد ، اين است كه آيا امامت ، از اصول دين است يا از اصول مذهب ؟ تعدادى از علما (مثل شيخ صدوق و شيخ مفيد) ، آن را از اصول دين مى دانند و برخى ديگر ، از اصول مذهب (مثل ميرزاى قمى و علّامه امينى) .
كسانى كه امامت را از اصول دين مى شمارند ، معتقدند كه انكار امامت ، به منزله ترك دين است و به آيات 144 سوره آل عمران و 67 سوره مائده و بعضى روايات ، تمسّك مى جويند ، كه به نظر مى رسد اين ، تفاوت درستى نيست . اگر به وقوع خارجى مسئله نگاه كنيم ، در مى يابيم كه امامت ، فعلاً از اصول مذهب است ؛ ولى اگر واقع را بنگريم ، از اصول دين است و اين تفاوت گذاشتن را نمى توان به حساب همه علما گذاشت .

3. معانى مختلف واژه امام در قرآن

واژه امام در آيات متعدّد قرآن ، به معانى مختلفى به كار رفته است ، مثل : «پيشوا» ، «نامه» ، «لوح» ، «تورات» ، و «راه و روش واضح» . امّا كلمه امام در نزد اعراب ، معمولاً در امرى استفاده مى شود كه مورد تبعيّت باشد ، چه انسان باشد چه كتاب ، و مقتدا بودن ، در صورتى است كه گروهى از مردم ، از دستورهايش فرمان ببرند .