مقابله با نسخه هاى متعدّد

اوّلين راه اثبات متن، بررسى و مقايسه دست نوشته هاى ديگر و نسخه مؤلّف يا كاتبان است و بايد نسخه اى به عنوان نسخه اصلى ـ كه موثّق تر است ـ ، مبنا قرار گيرد. ملّا صالح، در تدوين شرح خود در كند و كاو متن الكافى ، به نسخه هاى ديگر نيز توجّه داشته است. از جمله فوايد توجّه به نسخه هاى ديگر، تأييد اقوال گوناگون در معناى حديث است و شارح از آن نيز غافل نبوده است و حتّى به ضبط كلمه در نسخه هاى ديگر نيز توجّه داشته است.

كتاب هاى ديگر

دومين راه اثبات متن، رجوع به كتب ديگرى است كه آن حديث را نقل كرده اند و آنچه اهميّت دارد، يافتن متن هاى مشابه براى تقويت متن مذكور است و نوع و تفاوت سند اهميّت ندارد. مثلاً در حديث «لاينبغى للمؤمن أن يذلّ نفسه، قيل: و كيف يذلّ نفسه؟ قال: يتعرضّ لما لا يطيق» و در نقل ديگر آمده است: «يَدخل فيما يتعذّر منه» كه در هر دو نقل، عبارات، نزديك هم هستند و شاهدى بر معنا و نزديكى محتوا.

استناد به ادبيات عرب

فراگيرى ادبيات عرب و تسلّط بر آن، از پيش زمينه هاى فهم حديث است و بزرگان دين نيز مفاهيم بلند را در عالى ترين و رساترين سطح كلام بيان كرده اند. ملّا صالح نيز با توجّه به اين نكته، لطايف ادبىِ به كار رفته در كلام آن بزرگان را نمايان كرده است و مى توان گفت: فهم كلام ائمّه عليهم السلام در گروِ آگاهى به قواعد ادبى و فصاحت و بلاغت است.