كافى و اصول اربعمأة ^۱

منصور پهلوان

چكيده

اصول اوليه حديث اماميه در چهارصد رساله حديثى كه بيشتر آنها در دوران صادقين عليهماالسلام نگاشته شده، ثبت بوده است. پس از دوران حضور ائمه عليهم السلام نويسندگان كتب اربعه به ثبت آن اصول در كتاب هاى خود به طور مبوب و مضبوط اقدام كرده اند و كتاب كافى تأليف ثقة الاسلام كلينى جامع ترين آنها است.
كليدواژه ها: كافى / كلينى، محمد بن يعقوب / حديث شيعه، قرن چهارم هجرى / كتب اربعه / اصول اربعمأة.

مقدمه

تدوين كتب اربعه حديثى شيعه در اوايل قرن چهارم هجرى و پس از آن صورت گرفته است. محمد بن يعقوب كلينى (م 329ق)، محمد بن على بن بابويه (م 381ق) و محمد بن حسن طوسى (م 460ق) ـ مشهور به «محمدون ثلاثه» ـ به تأليف مهم ترين كتب روايى شيعه پرداختند. اما اين بدان معنى نيست كه تدوين و تأليف كتب حديثى اماميه پس از تدوين كتب حديثى عامه صورت گرفته است، زيرا اماميه از دوران رسول اكرم صلى الله عليه و آله تا زمان امام حسن عسكرى عليه السلام احاديث ائمه دين را در رساله هاى مستقلى به نام اصول ثبت و ضبط مى كردند. پس از دوران حضور ائمه عليهم السلام محمدون ثلاثه به تدوين آن اصول پرداختند و مجموعه هاى گرانقدر كتب اربعه شيعه را فراهم آوردند. البته در ميان ايشان كلينى بيشترين اهتمام را در گردآورى و تبويب و تدوين اصول اربعمأة داشته است.