سريان رحمت الهى

حضرت امام رحمه الله، معتقد است كه دو اسم «رحمان» و «رحيم»، از امّهات اسماى الهى و از اسماى محيطه واسعه است ^۱ و از اين جهت است كه در مفتاح كتاب الهى، اين دو اسم بزرگ، تابع اسم اعظمْ قرارداده شده است. اشاره به آن كه مفتاح وجود، حقيقت رحمت رحمانيه و رحيميه است. ^۲
امام رحمه الله، نظام عالم وجود را مطلقا بر پايه رحمانيت و رحيميت مى داند و بر اين باور است كه:
اگر اين رحمت و عطوفت در حيوان و انسان نبود، رشته حيات فردى و اجتماعى گسيخته مى شد و با اين رحمت و عطوفت، حيوان، حفظ و حضانت اولاد خود و انسان، حراست از عائله خود و سلطان عادل، حفظِ مملكت خود مى كند. ^۳
از نظر حضرت امام رحمه الله، زحمات طاقت فرسايى كه معلّمان روحانى و انبياى عظام و اولياى كرام و علماى باللّه براى سعادت نوع بشر بر خود هموار كرده اند، در سايه همين رحمت واسعه، قابل توجيه است. ^۴
ايشان با استفاده از قاعده سريان و عموميت رحمت الهى، به دو پرسش در حوزه معارف دينى پاسخ داده است. پرسش نخست، اين است: چرا در اديان آسمانى، بويژه دين اسلام، احكام سخت و دشوارى كه بدوا چهره اى خشونت آميز از دين ترسيم مى كنند، تشريع شده است؟ از نمونه هاى اين احكام، قانون قصاص و حدود و تعزيرات است.
پرسش دوم، ناظر به عذاب هاى وعده داده شده براى گمراهان در قيامت است. در اذهان برخى چنين خلجان مى كند كه: آيا عذاب كردن انسان هاى ناتوان و ضعيف، با انواع آلامى كه در جهنّم پيش بينى شده است، توجيهى دارد؟