درنگی در تأويل روايات - صفحه 178

شعيب حداد گويد: از امام ششم جعفر بن محمد صلي الله عليه و آله شنيدم مي‌فرمود: حديث ما سخت است و ناهموار؛ زير بارش نرود، جز فرشته مقرب يا پيغمبر مرسل يا بنده اي كه خدا دلش را با ايمان آزموده يا شهري بارودار. عمرو، شاگرد شعيب از او پرسيد: اي شعيب، شهر بارودار كدام‌ است؟ گفت: من خود معناي آن را از امام صادق پرسيدم، به من فرمود: دل خاطر جمع است. عَنْ أَبِي عَبْدِ الله عليه السلام أَنَّهُ قَالَ : حَدِيثٌ تَدْرِيهِ خَيرٌ مِنْ أَلْفٍ تَرْوِيهِ وَ لَا يكُونُ الرَّجُلُ مِنْكُمْ فَقِيهاً حَتَّي يعْرِفَ مَعَارِيضَ كَلَامِنَا وَ إِنَّ الْكَلِمَةَ مِنْ كَلَامِنَا لَتَنْصَرِفُ عَلَي سَبْعِينَ وَجْهاً لَنَا مِنْ جَمِيعِهَا الْمَخْرَج؛ 1
ابراهيم كرخي از امام صادق عليه السلام روايت كرده است كه فرمود: يك حديث را اگر كاملاً فهميده باشي، ارزشمندتر از هزار روايت است كه (طوطي وار) آن را براي ديگران نقل كني، و نيز هيچ يك از شما در قوانين و احكام دين عالم نخواهند بود؛ مگر آن كه مفهوم‌هاي گوناگون از سخن ما را دريافته باشد. به يقين، هر جمله اي از گفتار ما به هفتاد گونه تعبير مي گردد كه راه خروج از هر يك از آنها براي ما باز است.
دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ الله عليه السلام يقُولُ: أَنْتُمْ أَفْقَهُ النَّاسِ إِذَا عَرَفْتُمْ مَعَانِي كَلَامِنَا إِنَّ الْكَلِمَةَ لَتَنْصَرِفُ عَلَي وُجُوهٍ فَلَوْ شَاءَ إِنْسَانٌ لَصَرَفَ كَلَامَهُ كَيفَ شَاءَ وَ لَا يكْذِب؛ 2
داود بن فرقد گويد: چنين شنيدم كه امام صادق عليه السلام فرمود: شما هنگامي آگاه‌ترين مردم به احكام و آداب شريعت خواهيد بود كه منظور و مقصود ما را از سخنانمان درك كنيد؛ زيرا هر جمله داراي چندين مفهوم است، و در نتيجه هر كس مي تواند هر سخن خود را كه بخواهد به وجهي بگويد كه ايجاد زحمت نكند؛ دروغ هم نگفته باشد.
أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ الله عليه السلام يقُولُ : إِنِّي لَأَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ الْوَاحِدَةِ لَهَا سَبْعُونَ وَجْهاً إِنْ شِئْتُ أَخَذْتُ كَذَا وَ إِنْ شِئْتُ أَخَذْتُ كَذَا. 3 عَلِي بْنِ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَي أَبِي عَبْدِ الله عليه السلام ...قَالَ لِي: إِنِّي أَتَكَلَّمُ بِالْحَرْفِ الْوَاحِدِ لِي فِيهِ سَبْعُونَ وَجْهاً، إِنْ شِئْتُ أُحَدِّثُ كَذَا وَ إِنْ شِئْتُ أُحَدِّثُ كَذَا؛ 4
علي بن ابي حمزه مي گويد: به خدمت امام صادق عليه السلام رسيدم... امام فرمود: من حرفي مي زنم كه هفتاد صورت داشته باشد، اين طور بگويم يا آن طور بگويم.

1.بحار الأنوار، ج ۲، ص ۱۸۴؛ معاني الأخبار، ص ۱.

2.معاني الأخبار، ص ۱.

3.بحار الأنوار، ج ۲، ص ۱۹۹؛ معاني الأخبار، ص۴۰۷.

4.الخرائج و الجرائح، ج ۲، ص ۷۶۲.

صفحه از 203