شرح حديث «إنّ للّه‏ عِلمين...» - صفحه 332

«عِلْمُهَا عِندَ رَبِّى فِى كِتَابٍ لَا يَضِلُّ رَبِّى وَ لَا يَنسَى» ۱ ؛ و مخزون فرموده است علم همه را در نفوس ملائكه موكّله بر خلق و رزق و حيات و ممات و مدبّره امور جميع كائنات ؛ و مخزون فرموده است در قرآن مجيد و فرقان حميد خود ، چنانچه مى فرمايد : «وَ تَفْصِيلَ كُلِّ شَىْ ءٍ»۲ ؛ «فيه تبيانُ كلّ شيء» ۳ ؛ و مخزون و مكنون فرموده است در الواح موجودات سماويّه و ارضيّه و مكنون و مخزون فرموده است علم جميع آنها را در قلب خاتم انبيا و ائمّه هُدى عليهم السلام ، چنانچه فرموده : «وَ كُلَّ شَىْ ءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِى إِمَامٍ مُّبِينٍ»۴ و جميع علومى كه مخزون است در اين خزائن ، كلّاً معلومات اللّه اند از حيثى و علوم اويند از حيثى ؛ و همه را ايثار و اختيار فرموده و هر وقت هر قدر از آنها را بخواهد ظاهر مى سازد و هر قدر را بخواهد مخزون و مخفى مى دارد ، چنانچه فرمود : يُبْسَطُ لنا العلمُ فيعلم ، و يُقْبَضُ عنّا فلا نعلم۵ و كيفيّت اين قبض و بسط در قنوت سيّدالشهداء عليه السلام مذكور شد و گمان نمى كنم كه مسلمى منع كند اطلاق علم را بر اين مخزونات و مغيّبات حادثه موجوده در الواح قضائيّه و قدريّه و ساير خزائن مذكوره ، با آنكه جميع اين علوم را للّه نداند ـ و لام در اينجا براى تمليك و اختصاص ـ زيرا كه خداوند اقدس ، خود در كلام مجيد خود ، در چند موضع ، بعضى از علوم حادثه مستقبله زمانيّه را كه بايد بعد به عرصه ظهور آيد ، اسناد به خوديّت داده و آنها را علم خود ناميده و حال آنكه جميع آنها بر او ظاهر بوده است در علم مخزون مكنون ، پيش از آنكه به عرصه ظهور آيند ، از جمله آنها اين موضع است كه مى فرمايد : «جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِى كُنتَ عَلَيْهَآ إِلَا لِنَعْلَمَ مَن يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ»۶ .
بيضاوى در تفسير اين آيه گفته كه : «وقبل ليعلم رسوله والمؤمنون ، لكنّه أسند إلى نفسه لأنّهم خواصّه» ۷ ، و هر عاقلى كه اطّلاع بر اقوال مفسّرين و احاديث سابقه به هم

1.طه (۲۰) : ۵۲ .

2.الكافي ، ج ۱ ، ص ۲۵۶ ، ح ۱ .

3.يوسف (۱۲) : ۱۱۱ .

4.الكافي ، ج ۱ ، ص ۶۱ ، ح ۸ ؛ و ص ۱۹۸ ، ح ۱ ؛ وص ۲۲۹ ، ح ۴ .

5.يس (۳۶) : ۱۲ .

6.بقره (۲) : ۱۴۳ .

7.تفسير البيضاوي ، ج ۱ ، ص ۴۱۷ و ص ۴۱۸ .

صفحه از 334