تحوّلات قم در عصر شيخ كليني قدس‏سره - صفحه 55

او آوردند ؛ ولى او آن اموال را نپذيرفت و گفت : «از اين كه او را بپذيرم ، ممنوع هستم ؛ زيرا حقى در موضوع جانشينى امام ندارم و هرگز چنين ادعايى نكردم» . ۱
ممكن است عدم پذيرش وجوهات از طرف آن بزرگوار ، بدان جهت باشد كه بزرگان قم مى خواستند تفاوت بين دو غيبت صغرا و كبرا ، و مقام نيابت خاص و عام براى شيعيان روشن گردد ؛ چون در زمان نيابت خاص ، آن كس كه وجوهات را مى گرفت ، خودش يا به واسطه سفير خاص ، با امام ارتباط برقرار مى كرد ؛ ولى در زمان نيابت عام ، چنين توفيقى رسما نصيب نايبان نمى شود . از اين رو ، مردم بايد با چنين فرقى آشنا مى شدند .
آيا وجود چنين مكانتى ، جز با تأثير ابرمردانى مانند كلينى ، ميسّر بود؟ او كه به ظاهر ، وطنش رى و روستاى كلين بود ، ولى بدون شك ، شخصيت علمى ـ حديثى اش از قم تبلور يافته است . به هر روى ، او تا زمان حضورش در قم ، از نظر علمى و اجتماعى ، منشأ اثر بوده است .

1.همان ، ص ۲۵۵ .

صفحه از 58