مرد ، در اين نهضت مشاركت داشتند . زنى از اهل آوه ، به نام «زينب» ، نزد جعفر بن احمد بن متيل مى رود و مى گويد : «مى خواهم اين سيصد اشرفى خود را به نزد ابوالقاسم حسين بن روح تقديم نمايم» . ۱
حسين بن على قمى ، ده شمش طلا را از ابن جاوشير دريافت مى كند تا آن را نزد حسين بن روح بفرستد . ۲
حسين بن حمدان (از خاندان معروف حاكم حمدانيه) در سال 296 ق ، به حكومت قم رسيد . او پس از آن كه از اين سِمت عزل شد ، با سفير دوم در بغداد تماس گرفت و خمس تمام اموال خويش را به نشانه اطاعت از امام دوازدهم ، به سفير تقديم نمود . ۳
3 . بُعد سياسى : مردم قم ، فقط حاكميت شيعيان را مى پذيرفتند و از اين رو ، مدام با حاكمان بغداد ، در ستيز و نبرد بودند ، به گونه اى كه سرانجام ، حاكم بغداد تصميم گرفت كه به خواسته مردم قم تن دهد ؛ از اين رو ، حسين بن حمدان شيعى را ـ كه يكى از فرماندهان نامور آن دوران بود ـ در سال 296 ق ، به فرمانروايى قم برگزيد . ۴ مردم قم نيز مقدمش را گرامى داشتند .
قاضى نوراللّه شوشترى ، در مجالس المؤمنين ، به نقل از اِربلى چنين مى نگارد :
اهل قم ، در زمان بعضى از خلفاى عباسى ، از اطاعت حاكم امتناع نمودند و هر كسى را به حكومتشان فرستاد ، با او مقاتله و محاربه نمودند و مجال تصرّف ندادند . مكرّر ، لشكرها بر سر ايشان فرستادند [ ، امّا] مفيد نيفتاد . آخر ، امير ناصرالدوله بن حمدان را ـ كه امير الاُمراء خليفه بود ـ بر سر ايشان فرستادند و
1.كمال الدين ، ج ۲ ، ص ۵۰۳ ، ح ۳۴ .
2.تاريخ سياسى غيبت امام دوازدهم ، ص ۱۹۸ .
3.كشف الغمّة ، ج ۴ ، ص ۴۰۹ ؛ بحار الأنوار ، ج ۵۱ ، ص ۵۶ و ۵۷ ، تاريخ سياسى غيبت امام دوازدهم ، ص ۱۷۳ .
4.تاريخ طبرى ، ج ۱۵ ، ص ۶۷۷۶ .
