پسرش به نام محمّد كه اديب و شاعر بود، در مذهب پدرش نيز فقيه بارزى محسوب مى شد و در دفاع از آن، كتاب هاى الردّ على ابن شرشير، الردّ على ابى عيسى الضرير، الانتصار من ابى جعفر طبرى ۱ و ... را نوشت؛ ولى رياست داووديه، بر عهده ابو الحسن عبد اللّه بن احمد مغلس (م324ق) بود كه تا زمان خود، بارزترين فقيه اين مذهب بود و آثارى مثل كتاب المزنى، كتاب القرآن، الولاء و چند اثر ديگر را در احكام نوشت. ۲
ج. فرق فقهى ـ كلامى شيعه
در يك تعريف عمومى، شيعه به پيروان و دوستداران على عليه السلام گفته مى شود كه به برترى او بر ديگر صحابه ۳ و برحق بودنش براى جانشينى پيامبر اسلام معتقدند. ۴ هرچند در ميان شيعيان هم برخى اصحاب حديث بودند كه معرفت را تعبّدى و با تكيه بر اخبار توصيه مى كردند و در دوره هاى متأخّر، به اخبارى ها موسوم شدند، امّا تعاليم ائمّه و شاگردان آنها بر شناخت مبتنى بر عقل استوار بود؛ به همين دليل، مباحث كلامى و فقهى در اغلب فرق شيعه، توأم وجود دارد. اما از نظر سياسى، دو انشعاب عمده بر اساس دو ديدگاه متفاوت شكل گرفت. گروهى با قبول برترى على عليه السلام بر ديگر صحابه، خلافت مفضول بر افضل را ممكن دانسته و در نتيجه حكومت خلفاى سه گانه را مشروع دانستند.
دسته دوم، خلافت مفضول را با وجود افضل، غير ممكن دانسته و حكومت سه خليفه اوّل را غير شرعى قلمداد نمودند. در طول تاريخ، بويژه قرن اوّل تا سوم هجرى، اين دو ديدگاه در ميان حوادث سياسى و چالش هاى كلامى و اعتقادى، دچار تحوّل، تغيير و تشعّب فراوانى شد كه فرق زيادى از درون هركدام ظهور كرد، امّا در
1.همان ، ص ۳۹۹.
2.همان، ص ۴۰۰.
3.المقالات و الفرق، ص ۵۲؛ مقدمّه، ابن خلدون، ج ۱، ص ۳۷۷.
4.فرهنگ فرق اسلامى، ص ۲۷۰.
