از تشيّع به گسترش اين مذهب در رى و اطراف آن كمك فراوانى نمود؛ ضمن آن كه بنا به روايتى كه كلينى آورده، ۱ حكايت از ارتباط مادرانى، با وكيل امام زمان عليه السلام دارد. اين وكيل، ابوالحسين محمّد بن جعفر اسدى (د312 ق) نام داشت كه در رى مستقر بود ۲ و يكى از مشايخ كلينى شمرده مى شود. ۳
علاوه بر اماميه، زيديه نيز در رى حضور پيشينى داشتند و حسن بن زيد، داعى اوّل، قبل از اين كه به طبرستان برود، در اين شهر بود و پس از آن، نواحى شمالى رى، ارتباط گسترده اى با علويان طبرستان داشتند و محمّد بن زيد، چندين باره به تناوب، بر رى تسلّط داشت. فعاليت اين فرقه، در سده هاى بعد هم ادامه يافت، به گونه اى كه در سده ششم، قزوينى مى نويسد: «در رى، سادات بسيارند از نقيبان و رئيسان كه اين مذهب دارند». ۴
نخستين داعيان اسماعيلى، از اين دوره، در رى و روستاهاى آن فعاليت خود را شروع كردند. از جمله فردى به نام احمد خلف، از جانب عبد اللّه ميمون قداح قرمطى، در روستاى كلين، به اسم دعوت به مذهب اهل بيت عليهم السلام طرفدارانى به دست آورد. ۵ شخص ديگرى به نام ابوحاتِم احمد بن حمدان رازى (م 322 ق)، از داعيان و نخستين نظريه پردازان فلسفى اسماعيلى ـ كه به احتمال زياد در زادگاه كلينى (يعنى بشابويه رى)، به دنيا آمد ـ، در اوايل سده چهارم، دعوت اسماعيلى در اين ناحيه را به دست گرفت و توانست امير احمد بن على، حاكم رى را به اين كيش درآورد. ۶
اين رويدادها در زادگاه كلينى، زمانى روى داد كه او به عنوان فقيه و محدّث
1.الكافى، ج ۱، ص ۵۲۲ .
2.رجال الطوسى، ص ۴۳۹.
3.الكافى، ج ۱، ص ۸۷ .
4.النقض، ص ۴۵۸.
5.سياست نامه، ص ۲۶۱.
6.تاريخ و عقايد اسماعيليه، ص ۱۴۳.
