مهدويّت در مطالعات آمريكايى

آمريكاييان ديرتر از اروپاييان به مطالعات مهدوى پرداختند و بيشتر تحت تأثير تحولات اجتماعى و سياسى رخ داده در منطقه خاورميانه، بويژه ايران، كويت، عراق و لبنان بوده اند.[۱]

نخستين اقدام مهم آنان برگزارى همايش «مهدويّت و هزاره گرايى در اسلام؛ مفهوم مهدى در اسلام، مفهوم مهدى در نگاه شيعه دوازده امامى، غيبت مهدى، سفراى مهدى» بود كه در سال ۱۹۸۵م به همت مركز پژوهش هاى ايرانى دانشگاه كلمبيا برگزار شد[۲]عنوان همايش خود گوياى اهميت مسئله مهدويّت در نگاه برگزاركنندگان اين همايش است. اين همايش زمانى برگزار شد كه ايران درگير جنگى ناخواسته با دشمنى بود كه خود آمريكا نيز از حاميانش به شمار مى رفت.

پس از آن در سال ۲۰۰۰م بلانكدرد گزارشى را با عنوان «اسلام سنّى و اسلام شيعى» براى وزارت امور خارجه و وزارت دفاع آمريكا تهيه كرد و در آن اطلاعاتى در باره شيعه و سنّى و اختلافات اعتقادى موجود ميان آن دو ارائه كرد. وى در اين گزارش عقيده به مهدويّت را به عنوان يكى از اختلافات ميان شيعه و سنى مورد تأكيد قرار داده است. اين گزارش به لحاظ زمانى بعد از جنگ دوم خليج فارس (حمله عراق به كويت) و انتفاضه شيعى در عراق (۱۹۹۱ م) تهيه شده است.

در سال ۲۰۰۱م كلارك در كتاب ميراث شيعه ، ضمن فصلى كه به بيان عادات و اعتقادات قديم و جديد شيعه اختصاص داده بود، به امامت و غيبت نيز پرداخت.[۳]

شايان ذكر است برخى از محققان ايرانى مقيم آمريكا نيز پژوهش هايى را در موضوع مهدويّت انجام داده اند كه در آمريكا نشر يافته است. از جمله معروف ترين اين آثار مى توان به كتاب سايه خدا و امام غائب: مذهب، سياست و تغييرات اجتماعى در ايران، شيعه از آغاز تا ۱۸۹۰، اثر سعيد اميرارجمند اشاره كرد كه مرجعى براى مستشرقان در آشنايى با مهدويّت شيعى به شمار مى آيد.[۴]وى با روش تاريخى - تحليلى تلاش دارد امامت و مهدويّت را راهبردى سياسى در مذهب شيعه معرّفى كند. البته اين كتاب كاستى هاى مهمّى هم دارد كه در نقد دكتر سيّد حسين نصر و فرزندش به آنها اشاره شده است.[۵]