والحق انه لم يكن مثله فى ما رأينا فى علمائنا و من يتدبّر فى أخباره و ترتيب كتابه يعرف أنّه كان مؤيدا من عند اللّه ـ تبارك و تعالى ـ . ۱
شيخ زبيدى (از اكابر دانشمندان سنّت و جماعت) :
در روزگار المقتدر باللّه عباسى، رياست شيعه به طور كلى در دست كلينى بود. ۲
ابن اثير جزرى (از بزرگ ترين دانشمندان عامه) :
أبو جعفر محمّد بن يعقوب كلينى الرازى الفقيه الإمام على مذهب أهل البيت عالم فى مذهبهم كبير فاضل عندهم مشهور. ۳
اينها تعدادى از بزرگان علماى شيعه و اهل سنّت اند كه عالمانه و كارشناسانه، بر روى كتاب الكافى تحقيق كرده و اظهار نظر نموده اند و طبعا نظرها، محقّقانه بوده و تعصّبى در كار نداشته اند، بويژه آنچه از سوى عالمان بزرگ سنّت و جماعت نقل شده است.
با توجه به ويژگى هايى كه از كتاب الكافى، برشمرديم، مرحوم كلينى، با نهايت تواضع و فروتنى با كتاب خود برخورد نموده، آن را «الصحيح» نناميده و مانند مؤلّفان اهل سنّت و جماعت، كه كتب ششگانه خود را «الصحيح» ناميده اند (صحاح ستة)، رفتار نكرده و فقط لازمه آن را كه «كفايت» كار علمى و عقيدتى و اسلامى شيعه باشد، بر كتاب خود به عنوان «الكافى» اطلاق نموده كه حقّا درست و پسنديده است. پس بسيار به جا و به مورد است كه كتاب الكافى در رأس كتاب هاى چهارگانه شيعه (كه جايگاه آنها پس از قرآن كريم است) قرار گيرد.
با همه اين اوضاع و احوال، متأسّفانه و سوگمندانه بايد گفت: به دفعات از افراد
1.. ر. ك: مشيخه الفقيه ، برگه ۲۶۷ .
2.. تاج العروس، ج ۹، ص ۳۲۲.
3.. الكامل، ج ۸ ، ص ۱۲۸.